آرایه اعنات

[pegah.farrokhi]

یا التزام یا لزوم ما لا یلزم : در لغت خود را به رنج انداختن است و در اصطلاح عبارت است از آن که شاعر برای زینت کلام خود یا نشان دادن مهارتش ملتزم چیزی شود که نیازی بر آن نباشد .مثلا در هر بیت از غزل یا قصیده کلمه ای بیاورد یا حروفی را در قافیه رعایت کند .

مثال از مولوی در التزام
کلمه شمس الدین در هر بیت غزل :​

ای صبا حالی ز خدو خال شمس الدین بیار ​

عنبر و مشک ختن از چین و قسطنطین بیار َ​

سر چه باشد تا فدای پای شمس الدین کنم ​

نام شمس الدین بگو تا جان کنم بر او نثار​

یا التزام الف و یا پیش از حرف روی در غزل سعدی با مطلع : ​

هر نکته ای که گفتم در وصف آن شمایل ​

هر کو شنید گفتا : لله در قایل ​

یا التزام اشتر و حجره خواجوی با مطلع :​

به نوروزی بیا یارا بیارا اشترو حجره ​

که آرایند از بهر تماشا اشترو حجره ​