چشم و بینایی یکی از مهمترین ابزارهای شناختی انسان به شمار می رود که به وسیله آن می تواند درک درست و شناختی ژرف و واقع بینانه از هستی داشته باشد. اما عده ای با کوته بینی و عدم تأمل در حقایق جهان پیرامون خود، عملا زاویه دیدی ناصحیح برای خویش فراهم می کنند که از آن به پرده پندار یاد می شود و انسان با این پرده کشی برروی ابزار شناختی خود در حقیقت در دام کوری می افتد و ناتوان از دیدن می شود. در مقاله حاضر نویسنده با تشریح اهمیت چشم و بصیرت از دیدگاه قرآن، راههای استفاده صحیح از ابزارهای شناختی را بیان کرده و به موضوع امکان تصرف در چشمها می پردازد. با هم آن را از نظر می گذرانیم:
● چشم و گوش، ابزارهای شناخت هستی
چشم یکی از آیات الهی است که پس از گوش نقش مهمی را در زندگی انسانی ایفا می کند. اگر دو عضو چشم و گوش را از زندگی بشر حذف کنیم، با انسانی مواجه خواهیم شد که هیچ گونه توانایی شناختی و عملیاتی نخواهد داشت. انسان با این دو ابزار می تواند با محیط بیرون خود ارتباط برقرار کند و شناخت جامع و کاملی از هستی بدست آورد. هرچند که گوش به عنوان ابزار شنوایی، مهم ترین ابزار ارتباطی انسان با محیط بیرون می باشد و قرآن نیز آن را بر بینایی مقدم داشته است ولی نمی توان ارزش چشم را در حوزه تفکری و شناختی بشر نادیده گرفت و از اهمیت آن کاست.
انسان با زبان و بیان می تواند دریافت ها و شناخت های خویش را به دیگری منتقل کند و تجربیات و کشفیات خود را به عنوان میراث علمی و فرهنگی به نسل های دیگر انتقال دهد.
قرآن در آیات بسیاری با یاد کرد چشم و بینایی به عنوان ابزاری مهم در زندگی بشر و نعمتی بزرگ، می کوشد تا انسان را به ارزش و جایگاه بینایی توجه دهد.
در آیه ۴۶ سوره انعام با مقایسه نعمت بینایی با دیگر نعمت های خدادادی بر اهمیت آن تأکید می کند و از بشر می خواهد که سپاسگزار آن باشد. (نحل آیه ۷۸ و مومنون آیه ۷۸ و سجده آیه ۹)
چشم به عنوان ابزار شناختی مطرح است و کسانی که نتوانسته و یا نخواسته اند از آن برای شناخت موقعیت خود و خدا در هستی بهره گیرند مورد سرزنش و عتاب قرآن قرار می گیرند.(بقره آیه ۷)
کسانی که با فروبستن چشم بر حقایق و نادیده گرفتن عناصر موثر در هستی می کوشند تنها محیط پیرامونی خویش را با همه نواقص بپذیرند و به آن اصالت بخشند به عنوان کسانی یاد می شوند که پرده بر چشمان خویش گذاشته اند و نسبت به هستی از پس عینک پرده پوش می نگرند.
بسیار دیده اید که انسان ها برای رهایی از سوزش و تندی شدید آفتاب، عینک های رنگین و یا سیاه بر چشم می گذارند. اینان جهان پیرامونی خویش را طور دیگر می نگرند. برخی برای رهایی از دیدن حقیقت چنین پرده هایی را بر چشمان خویش می نهند تا جهان را وارونه بنگرند و نسبت به آن شناختی از این زاویه دید پیدا کنند.
به نظر می رسد آن چه در آیه ۷ سوره بقره به عنوان غشاوه و پرده بر چشم عنوان شده همان زاویه دیدی است که انسان با ایجاد بینش و نگرش پیش ساخته از خود می کوشد تا جهان را از آن بنگرد. این گونه است که زاویه دید وی به شکل پرده ای از پندار نادرست در جلوی چشم شخص قرار می گیرد و موجب می شود تا شخص از این زاویه دید به تحلیل و تبیین و تجزیه هستی و موقعیت خود بپردازد و نتواند به شناختی درست دست یابد.
● کوری حقیقی انسان
در تحلیل قرآنی این گونه بازی با چشم و توانایی شناختی آن در حکم کوری است و اشخاصی که با ایجاد زاویه دیدی خاص پرده ای از پندار نادرست برروی ابزار شناختی خود می نهند در حقیقت در دام کوری افتاده اند و ناتوان از دیدن هستند؛ زیرا آن چه را که به ظاهر از راه چشم پرده نهاده شده، می نگرند دیدن نیست و شناختی که از راه آن به دست می آید شناخت نمی باشد. خداوند چنین افرادی را متهم به عدم بازگشت به حق و شناخت درست از هستی و موقعیت خود و خدا می کند؛ زیرا آنان در جهل مرکب و یا غفلتی قرار گرفته اند که با زاویه دید و پرده پندار خویش ایجاد نموده اند.(بقره آیه ۱۷۱)
قرآن تبیین می کند که چنین اشخاصی از فقه یعنی درک درست و عمیق و فهم کامل برخوردار نخواهند بود؛ زیرا پیش از آن که از ابزارهای شناختی برای درک و فهم درست محیط و خود و خدا بهره گیرند، آن را با پرده پندار خویش پوشیده اند و نمی توانند با قلب و عقل خود به فهم عمیق و ژرف دست یابند. قرآن این گونه اشخاص را دارای عقل و قلبی می داند که ناتوان از فهم دقیق و عمیق می باشند و نمی توانند شناخت درستی پیدا کنند، زیرا ابزارهای شناختی آنان ناقص و یا بسته است و زاویه دید خاص ایشان موجب شده تا حقایق نادرست و ناقص را فهم کنند (اعراف آیه ۱۷۹) از این رو خداوند در آیه ۱۹۵ سوره اعراف این افراد را فاقد عنصر بصیرت بر می شمارد؛ زیرا بصیرت به معنای بینایی واقعی و درست چیزها چنان که هست می باشد. در حقیقت آنان از هر چیزی شناختی ناقص و یا نادرستی دارند و میان ذهن و عین تطابق نیست تا قضایایی که عقل و قلب حکم بدان ها می کند درست و صادق باشد. این گونه است که آنان در تحلیل خویش نیز افرادی کاذب و دروغگو می شوند و نمی توانند صادق در شناخت و بیان و ایجاد حکم و گزاره های خبری باشند.
این ناتوانی به جهت همان زاویه دید (پرده پندار) و ضعفی ایجاد شده است که در هرمونیتک از آن سخن به میان می آید و به عنوان پیش فرض های شناختی مورد تردید و تشکیک قرار می گیرد.
---- دو نوشته به هم متصل شده است ----
دوستان باور کنید که چشم مهمترین عضو بدنه
برای پی بردن به اهمیتش برای 24 ساعت چشماتونو ببندید در این صورت خواهید دید که دیگه هیچ کاری نمی تونید انجام بدید نه فضای سبز نه تفریح نه انجام کار های شخصی و ...
چشم با این اندازه ی کوچکش نقش بزرگی داره.
---- دو نوشته به هم متصل شده است ----
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
جرقه می تواند هشدار یک خطر باشد.
همین الان یک کاغذ سفید بردارید و به آن خیره شوید، یا بروید پشت پنجره و به آسمان نگاه کنید چه می‌بینید؟ اگر ذرات کوچکی شبیه به مگس یا گرد و غبار می‌بینید که مدام جلوی چشم‌هایتان بالا و پایین می‌روند ، اشکال نه از آسمان است و نه از کاغذ، بلکه شما دچار عارضه چشمی مگس‌پران یا عارضه جرقه‌بینی شده‌اید.
[HR][/HR]
در چشم پزشکی جرقه به معنای احساس وجود نور غیر واقعی در میدان بینایی است. جرقه ممکن است به صورت خطوط درخشان صاعقه مانند یا به صورت اجسام ریز درخشنده به نظر برسد. جرقه ممکن است فقط در یک نقطه خاص میدان بینایی دیده شود و یا به صورت نقاط ریز متعدد در بخشی از میدان بینایی درآید. احساس دیدن جرقه معمولا فقط چند ثانیه طول می‌کش، اما غالبا تکرار می شود. معمولا در محیط‌های تاریک جرقه ها بیشتر ظاهر می‌شوند. به علاوه حرکات ناگهانی سر یا چشمها ممکن است باعث دیدن جرقه شود.
چرا جرقه ایجاد می‌شود؟زجاجیه مایعی ژله‌مانند شبیه به سفیده تخم مرغ است که بخش اعظم داخل کره چشم را از پشت عدسی تا روی شبکیه پُر کرده است. زجاجیه دارای مقدار فراوانی آب و مواد محلول است و به همین دلیل حالت ژله‌ای دارد و داخلش با رشته‌های بسیار ظریفی پر شده است که در قسمت‌های خارجی‌تر متراکم‌تر است و به لایه‌های داخلی شبکیه متصل شده‌اند.با افزایش سن رشته‌های زجاجیه ضخیم‌تر می‌شوند و به هم می چسبند. این چسبندگی رشته‌های زجاجیه ممکن است باعث کشیده شدن پرده شبکیه شود. از آنجا که پاسخ سلول‌های شبکیه به محرک‌ها به صورت درک نور است، هر عاملی که سلول‌های شبکیه را تحریک کند در مغز به عنوان نور، تفسیر می‌شود. به همین علت وقتی شبکیه تحت کشش قرار گیرد، جرقه‌های نوری دیده می‌شود.
آیا جرقه قابل درمان است؟جرقه در صورتی که علت خطرناکی نداشته باشد، پس از چند روز تا چند هفته برطرف می‌شود و نیاز به درمان ندارد.
جرقه کی خطرناک می‌شود؟به‌طوریکه قبلا ذکر شد وجود جرقه معمولا ناشی از کشش و تحریک شبکیه است، بنابراین در افرادی که اخیرا دچار جرقه شده‌اند، احتمال ایجاد پارگی در پرده شبکیه وجود دارد.تشخیص علت ایجاد جرقه بدون معاینه دقیق چشم پزشکی امکان‌پذیر نیست، بنابراین لازم است تمام افرادی که دچار جرقه هستند و یا مگس‌پران جدید پیدا کرده‌اند، حتما توسط چشم‌پزشک معاینه شوند. گاهی با یک نوبت معاینه نمی‌توان علت دقیق جرقه را تشخیص داد. در این حالت معمولا لازم است معاینه در فواصل 2 تا 3 هفته یک بار تکرار شود تا زمانی که مطمئن شویم علت خطرناکی وجود ندارد.یک نکته مهم آن است که جرقه حتی اگر با پارگی شبکیه همراه باشد، معمولا پس از چند روز تا چند هفته خود به خود از بین می رود؛ مگس پران هم حتی در صورت همراهی با پارگی شبکیه پس از چند هفته کوچک می شود. بنابراین در افرادی که جرقه یا مگس پران جدید ایجاد شده حتی اگر خود به خود خوب شده باشد لازم است معاینه کامل چشم انجام شود.
جرقه مهم ترین علامت پارگی شبکیه است
پرده شبکیه داخلی‌ترین لایه کره چشم است که کار اصلی آن با توجه به حضور سلول‌های حساس به نور در این پرده، درک و احساس نور است. پس از تابش نور به چشم و تمرکز آن بر روی شبکیه چشم، این سلول‌ها نور را به پیام‌‌های عصبی تبدیل می کنند که از طریق راه های عصبی به مغز می‌رسند و در این زمان شخص احساس دیدن می‌کند.
احساس جرقه در چشم یا مگس‌پران، مهم ترین علامت جداشدگی یا پارگی شبکیه است و باید با مشاهده آن به سرعت به پزشک مراجعه کرد
جداشدگی یا پارگی شبکیه سه نوع مختلف دارد: ایجاد سوراخ و پارگی در شبکیه، کشیدگی شبکیه و جمع شدن مایع زیر شبکیه.نوع ایجاد سوراخ و پارگی شبکیه چشم بسیار شایع‌تر است که از مهم ترین دلایل ایجاد آن ضربه ها هستند. لذا باید بعد از هر ضربه به سرعت به چشم پزشک مراجعه کرد، چرا که درمان یک سوراخ در شبکیه بسیار راحت‌تر از درمان جدا شدگی کل شبکیه است.دلیل دیگر ایجاد پارگی شبکیه نوع اول، جدا شدن مایع ژل مانند زجاجیه داخل چشم است که با افزایش زمان و گذشت سن ممکن است از لایه پشتی خود که شبکیه است جدا شود. این نوع پارگی شبکیه در افرادی که نزدیک بینی بالایی دارند شیوع بیشتری دارد.نوع سوم پارگی شبکیه چشم به علت‌های مختلفی از جمله رشد عروق نابجا در سطح شبکیه چشم و انقباض آن به وجود می‌آید که موجب کشش شده و شبکیه را از جا می‌کند. شایع ترین بیماری که می‌تواند موجب این نوع بیماری شبکیه شود،دیابت است که عروق را متاثر کرده و یک سری نواحی را دچار کاهش اکسیژن کرده و موجب می‌شود بافت‌ها و رگ‌های جدیدی داخل چشم ایجاد شود که به دنبال انقباض این بافت جدید، ممکن است این بافت لایه زیرین خود را که شبکیه است با خود بکشاند و موجب جدایی شبکیه شود.اگر دیابتی‌ها هیچ علامتی از علامت‌های پارگی شبکیه چشم نداشته باشند نیز باید به طور منظم به چشم پزشک مراجعه کنند که به محض ایجاد اولین علائم، درمان انجام شود.در مراحل ساده‌تر که سوراخ با پارگی کوچکی در شبکیه ایجاد شده است، با لیزر کردن دور آن یا روش کرایو (یخ زدن) بهبودی حاصل می‌شود، اما در موارد شدید‌تر، تنها راه درمان جراحی است که به کمک آن لایه شبکیه به جای اصلی خود می‌چسبد. پس از عمل جراحی، معاینات منظم و پیگیر باید ادامه یابد.
سلول‌های حساس به نور که در شبکیه چشم قرار دارند و کار ارسال پیام عصبی به قسمت بینایی مغز را بر عهده دارند، از بافت زیرین خود یعنی مشیمیه تغذیه می‌کنند که در نتیجه جدایی شبکیه از این بافت، این سلول های حساس دچار کمبود اکسیژن می‌شوند. لذا هر چه درمان جداشدگی شبکیه دیرتر صورت گیرد، احتمال آسیب بیشتر است.
یک دهم درصد افراد جامعه به جداشدگی شبکیه مبتلا هستند و به خاطر ساختمان چشم و خطرات موجود، ابتلای آن در سنین پایین نادر است، اما نوزادانی که با وزن زیر یک و نیم کیلوگرم به دنیا می‌‌آیند، باید حتما از نظر بینایی بررسی شوند.
علل غیر چشمی ایجاد جرقهافرادی که میگرن دارند، اغلب نوع دیگری از جرقه را تجربه می‌کنند. این جرقه‌ها به صورت خطوط زیگزاگی لرزان یا نقاط بزرگ شونده دیده می‌شوند. معمولا این جرقه‌ها ابتدا در وسط میدان بینایی ظاهر می‌گردند (یعنی روبروی فرد دیده می‌شود) و در عرض 15 تا 20 دقیقه به تدریج به کناره‌های میدان بینایی کشیده شده، کم‌کم محو می‌گردند. پس از آن سردرد شروع می‌شود که معمولا یک طرفه و ضربان‌دار است. البته در بعضی از افراد فقط جرقه تظاهر می‌کند و سردرد اتفاق نمی‌افتد. این حالت را "میگرن چشمی" می‌گویند. یک نکته مهم آن است که جرقه ناشی از میگرن همزمان در هر دو چشم دیده می‌شود، اما جرقه ناشی از مشکلات چشمی فقط در چشم مبتلا تظاهر می‌کند.یک علت دیگر جرقه، برخورد ضربه ناگهانی به سر است. برخورد هر ضربه ناگهانی به سر ممکن است باعث شود که فرد تا چند ثانیه جرقه‌های درخشان کوچک ببیند یا اصطلاحا برق از چشمش بپرد.
---- دو نوشته به هم متصل شده است ----
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
جدا شدگی شبکیه
شبکیه یک بافت عصبی حساس به نور است که به صورت یک لایه نازک در داخل بخش خلفی کره چشم قرار گرفته است و نور را به پیام های عصبی تبدیل کرده به مغز می فرستد. بنابراین شبکیه یک نقش کلیدی در فرایند بینایی دارد.پرده شبکیه بیشتر اکسیژن و مواد مصرفی خود را از یک لایه عروقی به نام مشیمیه (کورویید) دریافت می کند که دور تا دور شبکیه را احاطه کرده است. هر گاه ارتباط شبکیه با مشیمیه زیرین قطع شود به دلیل کمبود اکسیژن و مواد غذایی ابتدا شبکیه کارکرد خود را از دست می دهد و فرد دچار مشکل بینایی می شود، به علاوه اگر این وضعیت طول بکشد بافت های شبکیه به تدریج می میرند یا اصطلاحاً دچار نکروز می شوند که یک وضعیت غیر قابل برگشت است. به همین دلیل جدا شدگی پرده شبکیه یک اورژانس چشم پزشکی تلقی می گردد.سوراخ شبکیه (Retinal tear)سوراخ شبکیه معمولاً در اثر کشش ناگهانی بخشی از شبکیه ایجاد می شود. کره چشم به طور طبیعی توسط ماده ژله مانندی به نام زجاجیه پر شده است. در سنین کودکی و جوانی زجاجیه قوام نسبتاً زیادی مثل سفیده تخم مرغ دارد و در نتیجه تحرک زیادی ندارد و با فشاری که در داخل به شبکیه وارد می کند آن را سر جای خود، چسبیده به دیوار خارجی چشم نگه می دارد، به علاوه در سنین جوانی زجاجیه در برخی از مناطق اتصالات محکمی به شبکیه دارد. اما به تدریج با افزایش سن زجاجیه قوام خود را از دست می دهد و حالت شل و آبکی پیدا می کند، در نتیجه هم میزان حرکت آن زیاد می شود و هم اتصال آن به شبکه سست می شود. در این حالت معمولاً بخش های عقبی زجاجیه از شبکیه جدا می شود، این حالت را جدا شدگی زجاجیه خلفی (posterior vitrous detachment) می گویند که حالت بسیار شایعی است و در نهایت در اکثر افراد مسن اتفاق می افتد. جدا شدگی زجاجیه خلفی به خودی خود بی خطر است و فقط باعث ایجاد مگس پران (وجود یک سایه متحرک در میدان بینایی) می شود، اما گاهی اوقات در زمان جدا شدن زجاجیه از شبکیه، بخشی از شبکیه نیز کشیده می شود و یک پارگی یا سوراخ در شبکیه ایجاد می شود. از آنجا که سوراخ پرده شبکیه زمینه ساز اصلی جدا شدگی پرده شبکیه است لازم است کلیه افرادی که جدیداً مگس پران پیدا کرده اند تحت معاینه دقیق چشم پزشکی قرار گیرند تا در صورت وجود سوراخ در پرده شبکیه اقدام درمانی لازم برای آنها انجام گیرد.جدا شدگی پرده شبکیه : (Retinal detachment)جدا شدگی پرده شبکیه در واقع به معنای جدا شدن لایه های عصبی حساس شبکیه از لایه رنگدانه دار شبکیه است (که مسوول تغذیه و متابولیسم شبکیه می باشد). از آن جا که این عارضه در صورت عدم درمان مناسب باعث کاهش شدید بینایی می شود تشخیص و درمان سریع آن اهمیت فراوانی دارد.جدا شدگی پرده شبکیه به سه شکل اتفاق می افتد:
- نوع اول که شایع ترین شکل جدا شدگی شبکیه است در اثر ایجاد سوراخ در شبکیه پدید می آید، به این صورت که پس از ایجاد سوراخ در شبکیه، زجاجیه که حالت آبکی پیدا کرده از راه سوراخ به پشت شبکیه نفوذ می کند و آن را از لایه های خارجی تر جدا می کند. تموج مایع همراه با حرکات سر و تأثیر نیروی جاذبه باعث گسترش جدا شدگی شبکیه می شود، به همین دلیل این نوع جدا شدگی پرده شبکیه می تواند به سرعت پیشرفت کند و باعث جدا شدن کامل شبکیه گردد.
- نوع دوم که جدا شدگی کششی (tractional detachment) نام دارد وقتی اتفاق می افتد که رشته های زجاجیه یا بافت های غیر طبیعی از سمت داخل شبکیه را تحت کشش قرار دهند و آن را از روی بافت های زیرین بلند کنند. این حالت بیشتر در افراد دیابتی اتفاق می افتد.
- نوع سوم جدا شدگی شبکیه که چندان شایع نیست در اثر تراوش یا ترشح غیر طبیعی مایع در حد فاصل شبکیه و بافت های زیرین اتفاق می افتد. این حالت معمولاً ناشی از التهاب، خونریزی یا توده های غیر طبیعی داخل چشم است و به ندرت به صورت خود به خودی اتفاق می افتد.
- سن: جدا شدگی شبکیه به صورت خودبه خودی در افراد زیر 40 سال نادر است و معمولاً در افراد بالای 50 سال رخ می دهد.
- نزدیک بینی شدید: در این حالت پرده شبکیه نازک و آسیب پذیر است و احتمال ایجاد سوراخ در آن بیشتر از حالت عادی است.
- سابقه جراحی چشمی
- دیابت
- سابقه خانوادگی جدا شدگی شبکیه یا سابقه این بیماری در چشم دیگر فرد.
- ضربه شدید به سر و صورت یا چشم
- بیماری، التهاب یا تومور داخل چشمی
- علایم و نشانه ها
- دیدن جرقه های نور در میدان بینایی (به ویژه اگر بخشی از شبکیه تحت کشش باشد احتمال بروز این علامت بیشتر است)
- دیدن اجسام شناور در جلوی چشم که ممکن است به صورت مگس پران، لکه های تاریک یا تار عنکبوت دیده شود.
- تغییر شکل و کج و معوج شدن اشیا مثل وقتی که فرد از پشت یک شیشه موج دار به چیزی نگاه می کند.
- احساس وجود پرده یا سایه در جلوی چشم
- کاهش دید ناگهانی
باید توجه داشت که جدا شدگی پرده شبکیه باعث درد یا قرمزی چشم نمی شود و در مراحل ابتدایی هیچ تغییری در ظاهر چشم ایجاد نمی کند. بنابراین در صورت بروز هر یک از مشکلات فوق در اسرع وقت به چشم پزشک مراجعه کنید.بررسی و تشخیص جداشدگی پرده شبکیهوقتی بیماری با علایم فوق الذکر به چشم پزشک مراجعه می کند، چشم پزشک با معاینه شبکیه، جدا شدگی شبکیه را تشخیص می دهد. برای این منظور معمولاً لازم است مردمک با قطره های مخصوص باز شود و شبکیه با یک وسیله مخصوص به نام افتالموسکوپ بررسی شود. پزشک در این معاینه با بررسی محل و اندازه و نوع جدا شدگی شبکیه در مورد روش درمانی مناسب تصمیم گیری می کند.در موارد نادری که مثلاً به علت خونریزی، دیدن شبکیه با دستگاه افتالموسکوپ مقدور نباشد سونوگرافی چشم می تواند اطلاعات مفیدی در مورد وسعت، محل و گاهی علت جدا شدگی شبکیه در اختیار پزشک قرار دهد.
---- دو نوشته به هم متصل شده است ----
و چند تا توصیه:
1- هرسال توسط فوق تخصص شبکیه معاینه شوید.(بیمارستان نور بهترین پزشکان و به روز ترین امکانات رو داره)
2-افراد دیابتی بیشتر در معرض بیماری های شبکیه قرار دارن پس لازم است که به طور مرتب و در بازه های زمانی کوتاه تر چکاپ شوند)
3-افراد نزدیک بین به دلیل تحت کشش بودن شبکیه و نازکی ان و افرادی که فشار چشم بالایی دارند به هیچ عنوان وزنه های سنگین بلند نکنند.(اینو به شخصه دیدم که یکی از اشنایان(نزدیک بین و فشار چشم بالا) با برداشتن وزنه ی سنگین زجاجیه چشم چپش ترکید و با عمل لیزر به سختی می تونه ببینه)
4-از ورزش هایی که باعث ضربه به سر می شوند خودداری کنید و پس از ضربه ی شدید به چشم و سر سریعا به فوق تخصص شبکیه مراجعه کنید.
معمولا بیماری های شبکیه با اقدام سریع قابل درمان هستن ولی دیدشون به طور کامل برنمیگرده.
------------------------------------------------------------------------------
میدونم طولانی شد ولی حتما بخونید چون حیاتیه
------------------------------------------------------------
خدا قوت دوستان
آخرین ویرایش توسط مدیر