مهندسی نفت
ماهيت كار
مهندسان نفت به دنبال كشف منابع نفت يا گاز طبيعي در جهان مي باشند. پس از كشف چنين منابعي مهندسين نفت با همكاري زمين شناسان و ديگر متخصصان ، ساختار زمين و خصوصيات صخره هاي حاوي ذخاير و روشهاي حفاري را تعيين كرده و عمليات حفاري راكنترل ميكنند. آنها به منظوردستيابي به حداكثر ميزان نفت و گاز , تجهيزات و مراحل كار را طراحي مي كنند.
از آنجايي كه تنها درصد كمي از نفت و گازموجود در منبع تحت فشار طبيعي از چاه فوران مي كند, لذا مهندسان نفت از انواع روشهاي تقويت شده بازيافت استفاده مي كنند. اين روشها شامل تزريق آب , مواد شميايي , گاز يا بخار به درون يك منبع نفت جهت با فشار بيرون راندن نفت بيشتر, و حفاري كنترل شده توسط رايانه و يا شكافتن جهت اتصال يك منبع بزرگتر به يك چاه منفرد مي باشد . از آنجايي كه حتي با بكارگيري كاملترين روشهاي امروزي تنها قسمتي از نفت يا گاز يك منبع كشف مي شود , لذا مهندسان نفت به امور تحقيقاتي و گسترش فن آوري و روشهاي كار آمد تري مي پردازند تا ميزان كشف را افزايش داده و از هزينه حفاري و مراحل توليد بكاهند.
اكثر مهندسان نفت در بخش هاي استخراج نفت و گاز , پالايش نفت , و خدمات مهندسي و معماري استخدام مي شوند. به خدمت گيرندگان شامل شركتهاي نفتي بزرگ و صدها شركت كوچكترو مستقل فعال در زمينه هاي استخراج ، توليد و خدمات مي باشند. بسياري از آنها نيزتوسط شركتهاي مشاوره مهندسي وبخشهاي دولتي استخدام مي شوند.
اكثر مهندسان نفت در مناطقي كه درآنجا نفت و گاز كشف مي شود كار ميكنند. بسياري از مهندسان نفت در كشورهاي توليد كننده نفت مشغول بكارند.
فرصتهاي شغلي مطلوبي در انتظار مهندسان نفت است چرا كه شمار مشاغل فعلي بيشتر از شماركم فارغ التحصيلان اين رشته مي باشد. چنين فرصتهاي شغلي به علت نياز به جانشيني مهندساني به وجود مي آيد كه تغيير شغل ميدهند و يا شرايط سخت كاري را تحمل نميكنند.
و اما گرايشهاي مختلف اين رشته:
1-رشته مهندسي نفت (اكتشاف)
اين دوره كارشناسي يكي از گرايش هاي رشته مهندسي نفت و يكي از دوره هي عالي فني – مهندسي است كه هدف آن تربيت متخصصاني در زمينه اكتشاف نفت و مطالعات زمين شناسي ، ژئوفيزيكي، ژئوشيميائي و امكان سنجي ازدياد برداشت از مخازن مي باشد.
اين دوره عمدتاً بر دروس مهندسي زمين شناسي نفت، ژئوفيزيك، ژئوشيمي نفت، پتروفيزيك، مكانيك سيالات، ترموديناميك مواد كاني و مكانيك سنگ و خاك و اصول مهندسي حفاري و بهره برداري از مخازن نفت مبتني است.
نقش و توانائيهائي كه دانشجويان پس از فارغ التحصيلي در ين رشته كسب مي كنند عبارتند از:
آشنائي با دانش امروز زمين شناسي نفت و انجام مطالعات مربوطه و بهره گيري از نتيج حاصله.
انجام آزميشات و جمع آوري اطلاعات علمي و فني مربوطه به ناحيه مورد اكتشاف و عمليات اكتشافي.
انتخاب و يا تعيين مناسب و روش اكتشاف و اجري آن با توجه به وضعيت زمين شناسي و شريط محيطي و اقليمي ناحيه موردنظر.
طرح عمليات و تأمين تداركات و تلفيق برنامه هي مربوطه بري اجري بهينه عمليات اكتشافي موردنظر.
برآورد فني و اقتصادي طرح ها و عمليات اكتشاف.
فارغ التحصيلان ين دوره مي توانند مطالعات و عمليات مهندسي زمين شناسي نفت، محاسبات و طراحي و تلفيق عمليات و اجزاء جانبي برنامه هي اكتشافي وزارت نفت را به عهده بگيرند. و نقش مؤثر خود را در عملي نمودن و اجري بهينه برنامه هي مطالعاتي و اكتشافي در تلفيق تداركات و طرح و چگونگي پياده كردن برنامه هي اكتشافي آتي و استراتژيك صنعت نفت كشور يفا كنند.
2-رشته مهندسي نفت (حفاري)
پس از مطالعات مختلف زمين شناسي و انجام آزمايشهاي متفاوت بر روي نمونه هاي سنگهاي رسوبي و اعمالي نظير لزره نگاري ، زمين شناسان به وجود نفت و يا گاز در يك محل پي مي برند. سپس با توجه به موقعيت محل و بررسي تمام جوانب حفاري در آن منطقه شروع مي گردد.
اين دوره كارشناسي، كارشناسي ارشد و دكتراي يكي از گرايشهاي رشته مهندسي نفت و يكي از دوره‌هاي عالي فني–مهندسي ميباشد كه هدف آن تربيت متخصصاني است كه داراي توانايي و مهارت‌هاي لازم براي طراحي و انجام عمليات حفاري جهت استخراج ذخاير نفت و گاز باشند. اين دوره مشتمل بر دروس مهندسي حفاري، زمين شناسي نفت، مهندسي گل‌‌حفاري، سيمان‌كاري حفاري، مهندسي مخازن، مكانيك سيالات، مكانيك سنگ و ژئوتكنيك ميباشد.
نقش و توانائيهائي كه دانشجويان پس از فارغ التحصيلي در اين رشته كسب مي كنند عبارتند از:
• بكارگيري اطلاعات علمي و فني در عمليات حفاري و استخراج.
• ارزيابي فني و اقتصادي روشهاي حفاري و انتخاب و ارائه روش و عمليات مناسب حفاري و استخراج.
• طراحي تجهيزات حفاري و انجام عمليات در مناسب ترين شرايط.
• مقايسه فني و اقتصادي عمليات و روش هاي متفاوت حفاري و ارائه طريق براي توانمندي تكنولوژي اين زمينه صنعت نفت كشور.
• حفاظت و صيانت از تجهيزات حفاري و جلوگيري از هرزروي مصالح و امكانات.
• ارزيابي اثرات تكنولوژي حفاري و استخراج بر محيط زيست و ارائه راهكار جهت جلوگيري از آن.
فارغ التحصيلان اين دوره مي توانند در حوزه مطالعات و عمليات مهندسي حفاري چاههاي نفت و گاز در كشور مشغول به فعاليت شوند و نقش خود را در بالا بردن بازده عمليات حفاري و تهيه برنامه هاي بهينه عملياتي در اين حوزه، به خوبي نمايان سازند.
3-رشته مهندسي نفت (مخازن)
اين دوره كارشناسي، كارشناسي ارشد و دكتراي يكي از گريش هاي رشته مهندسي نفت و از دوره هاي عالي فني، مهندسي مي باشد كه هدف آن تربيت متخصصاني است كه داري توانايي و مهارت هاي لازم براي انجام طرحها و اجراي روشهاي بهينه توليد و مطالعات و مدلسازي مخازن نفت و گاز مي باشند. دانش مهندسی مخازن به اين ميپردازد که در يک حوزه نفتی در اعماق زمين مثلاً در عمق 3 يا 4 هزار متری چه مقدار نفت و گاز وجود دارد و چه مقدار از آن قابل دسترسی ميباشد و با چه سرعتی ميتوان از مخزن مورد نظر برداشت کرد. مهندسی نفت گرايش مخازن، نوع مخزن نفت يا گاز و همچنين فشار، دما و عمق آن از سطح زمين را مشخص ميکند زيرا موارد فوق در نحوه برداشت و استخراج نفت از مخازن تأثيردارد.
اين دوره مبتني بر دروس مهندسي مخازن نفت، مهندسي مخازن گاز، مهندسي حفاري، مهندسي بهره‌برداري، خواص سيالات مخزن، خواص سنگ مخزن، زمين شناسي نفت، مديريت و صيانت از مخازن، شبيه سازس مخازن، مخازن شکافدار، روشهاي ازدياد برداشت، ترموديناميك سيالات، مكانيك سيالات، انتقال جرم و… مي باشد.
نقش و توانائيهائي كه دانشجويان پس از فارغ التحصيلي در اين رشته كسب مي كنند عبارتند از:
• بررسي قابليت توليد در مخزن با بكارگيري و بهره مندي از شيوه هاي جديد مطالعاتي و مدلسازي.
• ارزيابي توزيع فشار و توجيه افت آن در مخزن و چگونگي كنترل آن.
• ارائه شريط عملياتي براي بهره برداري از مخزن با بكارگيري خصوصيات و رفتار مخزن.
• انتخاب و ارائه روش عملي ازدياد برداشت از مخازن با احتساب ملاحظات فني واقتصادي.
• ارزيابي عمليات بهره برداري و ارائه روش بهينه.
• مديريت و صيانت از مخازن نفت و گاز.
• توانائي ارزيابي فني – اقتصادي طرح ها و عمليات ازدياد برداشت از مخازن و بهينه سازي آن.
• ارزيابي تأثير روشهاي ازدياد برداشت از مخازن بر محيط زيست.
فارغ التحصيلان اين دوره مي توانند نقشي مؤثر در مطالعات و مدلسازي مخازن و استفاده از روشهاي بهينه ازدياد برداشت و بطور كلي مديريت بهينه مخزن داشته باشند.
4-رشته مهندسي نفت (بهره برداري از منابع نفت)
قسمت اعظم كارهاي مهندسي بهره برداري در رابطه با عمليات روي چاهها است كه به طور قطع در محل چاهها و كارخانه هاي بهره برداري صورت مي پذيرد . و بديهي است با جمع آوري اطلاعات لازم از وضع چاهها و تجزيه و تحليل آنها به منظور بالا بردن بازدهي اقدامات لازم را نيز انجام مي دهد . كار عملي مهندسي بهره برداري بر روي چاهها پس از حفاري و از ابتداي تكميل چاه شروع مي شود.
اين دوره كارشناسي، كارشناسي ارشد و دكتراي يكي از گريشهاي رشته مهندسي نفت و از دوره‌هاي عالي فني–مهندسي ميباشد كه هدف آن تربيت متخصصاني است كه داري توانايي و مهارت‌هاي لازم براي انجام طرح ها جهت اجراي روشهاي بهينه براي بهره برداري از منابع نفت و گاز باشند.
اين دوره مبتني بر دروس مهندسي بهره‌برداري، مهندسي مخازن، مهندسي حفاري، مكانيك سيالات يك و دو فازي، ديناميك گازها، ترموديناميك سيالات است.
نقش و تواناييهايي كه دانشجويان پس از فارغ التحصيلي در اين رشته كسب مي كنند عبارتند از:
• ارزيابي قابليت توليد در مخازن و بررسي امكان پذيري روشهاي بهره برداري موردنظر.
• ارزيابي فني–اقتصادي مخازن و تجهيزات آن.
• طراحي و اجراي بهينه عمليات بهره برداري.
• تشخيص ويژگيها و چگونگي رفتار با چاههي گوناگون.
• توجيه و انتخاب روش مناسب براي بهره برداري و ازدياد برداشت با توجه به شريط فني و اقتصادي.
• صيانت از منابع نفت و گاز و ارائه روشهاي عملي براي افزايش طول عمر اين منابع.
• بررسي و ارزيابي اثرات روشهاي بهره برداري بر محيط زيست.
فارغ التحصيلان اين دوره مي توانند در بخش‌هاي مختلف مربوط به توليد و بهره برداري در كشور مشغول به فعاليت شده و سبب كارايي و بازده بالاتر اين بخش از صنعت شوند و نقشي مؤثر در حل مشكلات توليد و بهره برداري از مخازن داشته باشند.
دروس امتحانی آزمون کارشناسی ارشد این رشته عبارتند از :
زبان عمومی وتخصصی، ریاضیات، زمین شناسی ،مقاومت مصالح ومکانیک سیالات ، حفاری وچاه پیمایی و مهندسی مخازن ، مکانیک سنگ و ژئوتکنیک ، ژئوفیزیک وژئو شیمی اکتشافی می باشد.
ماهيت كار
مهندسان نفت به دنبال كشف منابع نفت يا گاز طبيعي در جهان مي باشند. پس از كشف چنين منابعي مهندسين نفت با همكاري زمين شناسان و ديگر متخصصان ، ساختار زمين و خصوصيات صخره هاي حاوي ذخاير و روشهاي حفاري را تعيين كرده و عمليات حفاري راكنترل ميكنند. آنها به منظوردستيابي به حداكثر ميزان نفت و گاز , تجهيزات و مراحل كار را طراحي مي كنند.
از آنجايي كه تنها درصد كمي از نفت و گازموجود در منبع تحت فشار طبيعي از چاه فوران مي كند, لذا مهندسان نفت از انواع روشهاي تقويت شده بازيافت استفاده مي كنند. اين روشها شامل تزريق آب , مواد شميايي , گاز يا بخار به درون يك منبع نفت جهت با فشار بيرون راندن نفت بيشتر, و حفاري كنترل شده توسط رايانه و يا شكافتن جهت اتصال يك منبع بزرگتر به يك چاه منفرد مي باشد . از آنجايي كه حتي با بكارگيري كاملترين روشهاي امروزي تنها قسمتي از نفت يا گاز يك منبع كشف مي شود , لذا مهندسان نفت به امور تحقيقاتي و گسترش فن آوري و روشهاي كار آمد تري مي پردازند تا ميزان كشف را افزايش داده و از هزينه حفاري و مراحل توليد بكاهند.
اكثر مهندسان نفت در بخش هاي استخراج نفت و گاز , پالايش نفت , و خدمات مهندسي و معماري استخدام مي شوند. به خدمت گيرندگان شامل شركتهاي نفتي بزرگ و صدها شركت كوچكترو مستقل فعال در زمينه هاي استخراج ، توليد و خدمات مي باشند. بسياري از آنها نيزتوسط شركتهاي مشاوره مهندسي وبخشهاي دولتي استخدام مي شوند.
اكثر مهندسان نفت در مناطقي كه درآنجا نفت و گاز كشف مي شود كار ميكنند. بسياري از مهندسان نفت در كشورهاي توليد كننده نفت مشغول بكارند.
فرصتهاي شغلي مطلوبي در انتظار مهندسان نفت است چرا كه شمار مشاغل فعلي بيشتر از شماركم فارغ التحصيلان اين رشته مي باشد. چنين فرصتهاي شغلي به علت نياز به جانشيني مهندساني به وجود مي آيد كه تغيير شغل ميدهند و يا شرايط سخت كاري را تحمل نميكنند.
و اما گرايشهاي مختلف اين رشته:
1-رشته مهندسي نفت (اكتشاف)
اين دوره كارشناسي يكي از گرايش هاي رشته مهندسي نفت و يكي از دوره هي عالي فني – مهندسي است كه هدف آن تربيت متخصصاني در زمينه اكتشاف نفت و مطالعات زمين شناسي ، ژئوفيزيكي، ژئوشيميائي و امكان سنجي ازدياد برداشت از مخازن مي باشد.
اين دوره عمدتاً بر دروس مهندسي زمين شناسي نفت، ژئوفيزيك، ژئوشيمي نفت، پتروفيزيك، مكانيك سيالات، ترموديناميك مواد كاني و مكانيك سنگ و خاك و اصول مهندسي حفاري و بهره برداري از مخازن نفت مبتني است.
نقش و توانائيهائي كه دانشجويان پس از فارغ التحصيلي در ين رشته كسب مي كنند عبارتند از:
آشنائي با دانش امروز زمين شناسي نفت و انجام مطالعات مربوطه و بهره گيري از نتيج حاصله.
انجام آزميشات و جمع آوري اطلاعات علمي و فني مربوطه به ناحيه مورد اكتشاف و عمليات اكتشافي.
انتخاب و يا تعيين مناسب و روش اكتشاف و اجري آن با توجه به وضعيت زمين شناسي و شريط محيطي و اقليمي ناحيه موردنظر.
طرح عمليات و تأمين تداركات و تلفيق برنامه هي مربوطه بري اجري بهينه عمليات اكتشافي موردنظر.
برآورد فني و اقتصادي طرح ها و عمليات اكتشاف.
فارغ التحصيلان ين دوره مي توانند مطالعات و عمليات مهندسي زمين شناسي نفت، محاسبات و طراحي و تلفيق عمليات و اجزاء جانبي برنامه هي اكتشافي وزارت نفت را به عهده بگيرند. و نقش مؤثر خود را در عملي نمودن و اجري بهينه برنامه هي مطالعاتي و اكتشافي در تلفيق تداركات و طرح و چگونگي پياده كردن برنامه هي اكتشافي آتي و استراتژيك صنعت نفت كشور يفا كنند.
2-رشته مهندسي نفت (حفاري)
پس از مطالعات مختلف زمين شناسي و انجام آزمايشهاي متفاوت بر روي نمونه هاي سنگهاي رسوبي و اعمالي نظير لزره نگاري ، زمين شناسان به وجود نفت و يا گاز در يك محل پي مي برند. سپس با توجه به موقعيت محل و بررسي تمام جوانب حفاري در آن منطقه شروع مي گردد.
اين دوره كارشناسي، كارشناسي ارشد و دكتراي يكي از گرايشهاي رشته مهندسي نفت و يكي از دوره‌هاي عالي فني–مهندسي ميباشد كه هدف آن تربيت متخصصاني است كه داراي توانايي و مهارت‌هاي لازم براي طراحي و انجام عمليات حفاري جهت استخراج ذخاير نفت و گاز باشند. اين دوره مشتمل بر دروس مهندسي حفاري، زمين شناسي نفت، مهندسي گل‌‌حفاري، سيمان‌كاري حفاري، مهندسي مخازن، مكانيك سيالات، مكانيك سنگ و ژئوتكنيك ميباشد.
نقش و توانائيهائي كه دانشجويان پس از فارغ التحصيلي در اين رشته كسب مي كنند عبارتند از:
• بكارگيري اطلاعات علمي و فني در عمليات حفاري و استخراج.
• ارزيابي فني و اقتصادي روشهاي حفاري و انتخاب و ارائه روش و عمليات مناسب حفاري و استخراج.
• طراحي تجهيزات حفاري و انجام عمليات در مناسب ترين شرايط.
• مقايسه فني و اقتصادي عمليات و روش هاي متفاوت حفاري و ارائه طريق براي توانمندي تكنولوژي اين زمينه صنعت نفت كشور.
• حفاظت و صيانت از تجهيزات حفاري و جلوگيري از هرزروي مصالح و امكانات.
• ارزيابي اثرات تكنولوژي حفاري و استخراج بر محيط زيست و ارائه راهكار جهت جلوگيري از آن.
فارغ التحصيلان اين دوره مي توانند در حوزه مطالعات و عمليات مهندسي حفاري چاههاي نفت و گاز در كشور مشغول به فعاليت شوند و نقش خود را در بالا بردن بازده عمليات حفاري و تهيه برنامه هاي بهينه عملياتي در اين حوزه، به خوبي نمايان سازند.
3-رشته مهندسي نفت (مخازن)
اين دوره كارشناسي، كارشناسي ارشد و دكتراي يكي از گريش هاي رشته مهندسي نفت و از دوره هاي عالي فني، مهندسي مي باشد كه هدف آن تربيت متخصصاني است كه داري توانايي و مهارت هاي لازم براي انجام طرحها و اجراي روشهاي بهينه توليد و مطالعات و مدلسازي مخازن نفت و گاز مي باشند. دانش مهندسی مخازن به اين ميپردازد که در يک حوزه نفتی در اعماق زمين مثلاً در عمق 3 يا 4 هزار متری چه مقدار نفت و گاز وجود دارد و چه مقدار از آن قابل دسترسی ميباشد و با چه سرعتی ميتوان از مخزن مورد نظر برداشت کرد. مهندسی نفت گرايش مخازن، نوع مخزن نفت يا گاز و همچنين فشار، دما و عمق آن از سطح زمين را مشخص ميکند زيرا موارد فوق در نحوه برداشت و استخراج نفت از مخازن تأثيردارد.
اين دوره مبتني بر دروس مهندسي مخازن نفت، مهندسي مخازن گاز، مهندسي حفاري، مهندسي بهره‌برداري، خواص سيالات مخزن، خواص سنگ مخزن، زمين شناسي نفت، مديريت و صيانت از مخازن، شبيه سازس مخازن، مخازن شکافدار، روشهاي ازدياد برداشت، ترموديناميك سيالات، مكانيك سيالات، انتقال جرم و… مي باشد.
نقش و توانائيهائي كه دانشجويان پس از فارغ التحصيلي در اين رشته كسب مي كنند عبارتند از:
• بررسي قابليت توليد در مخزن با بكارگيري و بهره مندي از شيوه هاي جديد مطالعاتي و مدلسازي.
• ارزيابي توزيع فشار و توجيه افت آن در مخزن و چگونگي كنترل آن.
• ارائه شريط عملياتي براي بهره برداري از مخزن با بكارگيري خصوصيات و رفتار مخزن.
• انتخاب و ارائه روش عملي ازدياد برداشت از مخازن با احتساب ملاحظات فني واقتصادي.
• ارزيابي عمليات بهره برداري و ارائه روش بهينه.
• مديريت و صيانت از مخازن نفت و گاز.
• توانائي ارزيابي فني – اقتصادي طرح ها و عمليات ازدياد برداشت از مخازن و بهينه سازي آن.
• ارزيابي تأثير روشهاي ازدياد برداشت از مخازن بر محيط زيست.
فارغ التحصيلان اين دوره مي توانند نقشي مؤثر در مطالعات و مدلسازي مخازن و استفاده از روشهاي بهينه ازدياد برداشت و بطور كلي مديريت بهينه مخزن داشته باشند.
4-رشته مهندسي نفت (بهره برداري از منابع نفت)
قسمت اعظم كارهاي مهندسي بهره برداري در رابطه با عمليات روي چاهها است كه به طور قطع در محل چاهها و كارخانه هاي بهره برداري صورت مي پذيرد . و بديهي است با جمع آوري اطلاعات لازم از وضع چاهها و تجزيه و تحليل آنها به منظور بالا بردن بازدهي اقدامات لازم را نيز انجام مي دهد . كار عملي مهندسي بهره برداري بر روي چاهها پس از حفاري و از ابتداي تكميل چاه شروع مي شود.
اين دوره كارشناسي، كارشناسي ارشد و دكتراي يكي از گريشهاي رشته مهندسي نفت و از دوره‌هاي عالي فني–مهندسي ميباشد كه هدف آن تربيت متخصصاني است كه داري توانايي و مهارت‌هاي لازم براي انجام طرح ها جهت اجراي روشهاي بهينه براي بهره برداري از منابع نفت و گاز باشند.
اين دوره مبتني بر دروس مهندسي بهره‌برداري، مهندسي مخازن، مهندسي حفاري، مكانيك سيالات يك و دو فازي، ديناميك گازها، ترموديناميك سيالات است.
نقش و تواناييهايي كه دانشجويان پس از فارغ التحصيلي در اين رشته كسب مي كنند عبارتند از:
• ارزيابي قابليت توليد در مخازن و بررسي امكان پذيري روشهاي بهره برداري موردنظر.
• ارزيابي فني–اقتصادي مخازن و تجهيزات آن.
• طراحي و اجراي بهينه عمليات بهره برداري.
• تشخيص ويژگيها و چگونگي رفتار با چاههي گوناگون.
• توجيه و انتخاب روش مناسب براي بهره برداري و ازدياد برداشت با توجه به شريط فني و اقتصادي.
• صيانت از منابع نفت و گاز و ارائه روشهاي عملي براي افزايش طول عمر اين منابع.
• بررسي و ارزيابي اثرات روشهاي بهره برداري بر محيط زيست.
فارغ التحصيلان اين دوره مي توانند در بخش‌هاي مختلف مربوط به توليد و بهره برداري در كشور مشغول به فعاليت شده و سبب كارايي و بازده بالاتر اين بخش از صنعت شوند و نقشي مؤثر در حل مشكلات توليد و بهره برداري از مخازن داشته باشند.
دروس امتحانی آزمون کارشناسی ارشد این رشته عبارتند از :
زبان عمومی وتخصصی، ریاضیات، زمین شناسی ،مقاومت مصالح ومکانیک سیالات ، حفاری وچاه پیمایی و مهندسی مخازن ، مکانیک سنگ و ژئوتکنیک ، ژئوفیزیک وژئو شیمی اکتشافی می باشد.
