پروفسور سید محمود حسابی، پدر علم فیزیک و مهندسی نوین ایران
سید محمود حسابی، در سال 1281 از پدر و مادری تفرشی، در تهران زاده شدند. پس از سپری نمودن چهار سال از دوران کودکی در تهران، به همراه خانواده (پدر، مادر و برادر) عازم شامات گردیدند. در هفت سالگی، تحصیلات ابتدایی خود را، با تنگدستی و مرارتهای دور از وطن، در مدرسه‌ی کشیش‌های فرانسوی، آغاز کردند. و همزمان، توسط مادر فداکار، متدین و فاضله‌ی خود (خانم گوهرشاد حسابی)، تحت آموزش تعلیمات مذهبی و ادبیات فارسی، قرار گرفتند. استاد، قرآن کریم را، حفظ و به آن اعتقادی ژرف داشتند. دیوان حافظ را نیز از بر داشته، و به بوستان و گلستان سعدی، شاهنامه‌ی فردوسی، مثنوی مولوی و منشات قائم مقام، اشراف کامل داشتند.
شروع تحصیلات متوسطه‌ی ایشان، مصادف با آغز جنگ جهانی اول، و تعطیلی مدارس فرانسوی زبان بیروت بود. از این‌رو، پس از دو سال تحصیل در منزل، برای ادامه به کالج آمریکایی بیروت رفتند و در سن هفده سالگی، لیسانس ادبیات، در نوزده سالگی لیسانس بیولوژی و پس از آن مدرک مهندسی راه و ساختمان را اخذ نمودند. در آن زمان، با نقشه‌کشی و راهسازی، به امرار معاش خانواده کمک می‌کردند.
استاد همچنین در رشته‌های پزشکی، ریاضیات و ستاره‌شناسی به تحصیلات آکادمیک پرداختند. شرکت راهسازی فرانسوی که ایشان در آن مشغول به کار بودند، به پاس قدردانی از زحمات ایشان، استاد را برای ادامه تحصیل به کشور فرانسه اعزام کرد و بدین ترتیب، در سال 1924 میلادی به مدرسه‌ی عالی برق پاریس وارد شدو در سال 1925 میلادی فارغ‌التحصیل شدند. همزمان با تحصیل در رشته‌ی معدن، در راه‌آهن برقی فرانسه مشغول به کار گردیدند و پس لز پایان تحصیل در این رشته کار خود را در معادن آهن شمال فرانسه و معادن زغال‌سنگ ایالت «سار» آغاز کردند. سپس به دلیل وجود روحیه‌ی علمی به تحصیل و تحقیق در دانشگاه سوربن، در رشته‌ی فیزیک پرداختند و در سال 1927 میلادی در سن بیست و پنج سالگی، دانش‌نامه‌ی دکترای فیزیک خود را با درجه‌ی عالی از دست بزرگ‌ترین دانشمند روز جهان، پروفسور فابری، دریافت کردند.
استاد با شعر و موسیقی سنتی ایران و موسیقی کلاسیک غرب به خوبی آشنا بودند و در نواختن نی، ساز دهنی، ویولن و پیانو تبحر داشتند.
از جله دست‌آوردهای عمر پربار استاد و مشاغلی که در مسند آن خدمات علمی و فرهنگی شایان توجهی ارائه نمودند، می‌توان به چند نمونه‌ی زیر اشاره کرد:
راه‌اندازی اولین ژنراتور برق کشور به وسیله‌ی نصب تجهیزات بر روی یک آسیاب آبی، ایجاد اولین کارگاه‌های تجربی در علوم کاربردی ایران، ماموریت وزارت راه و ترابری برای تهیه‌ی اولین نقشه‌برداری علمی، فنی و مهندسی کشور، تاسیس دارالمعلمین و تدریس در آن، ساخت اولین رادیو در کشور، ایجاد اولین آزمایشگاه علوم پایه در ایران، آغاز واژه‌گزینی فارسی و برابر سازی علمی، تاسیس دانشسرای عالی و تدریس در آن، ساخت و راه‌اندازی اولین آنتن فرستنده در کشور، تاسیس اولین بیمارستان خصوصی در ایران به نام « بیمارستان گوهرشاد» ( به یاد مادر گرامیشان)، طراحی، نصب و راه‌اندازی اولین دستگاه رادیولوژی در کشور، تاسیس و ریاست انجمن فیزیک ایران، شرکت در کنفرانس بین‌المللی لایه‌ی ازن، راه‌اندازی اولین مرکز زلزله‌شناسی کشور، پایه‌گذاری مدارس عشایری و تاسیس اولین مدرسه‌ی عشایری ایران، پایه‌گذاری موسسه‌ی ژئوفیزیک دانشگاه تهران، تاسیس اولین رصد‌خانه‌ی نوین در ایران، تاسیس انجمن موسیقی ایران و ...
فعالیت در 3 نسل کاری و آموزش 7 نسل استاد و دانشجو از خدمات ارزنده‌ی پروفسور حسابی به‌شمار می‌رود و در همین راستا ایشان از سال 1350 به عنوان استاد ممتاز دانشگاه تهران شناخته شدند.
استاد به چهار زبان زنده‌ی دنیا: فرانسه، انگلیسی، آلمانی و عربی مسلط بودند و به زبان‌های سانسکریت، لاتین، یونانی، پهلوی، ترکی، ایتالیایی و روسی اشراف داشتند و زبان‌های باستانی را در تحقیقات علمی خود به خصوص در امر واژه‌گزینی فارسی، در برابر لغات بیگانه به کار می‌بردند.
پروفسور حسابی به ایران، فرهنگ و ادب و اعتقادات سنتی و مذهبی این سرزمین عشق می‌ورزیدند و گذشته از سفر به کشورهای متعدد عالم، به سراسر ایران سفر کرده بودند و از سفرهای پربار داخلی و خارجی خویش، یادداشت‌ها و سفرنامه‌های بسیاری به جای نهادند.
در زمینه‌ی تحقیق علمی 25 مقاله، رساله و کتاب از ایشان به چاپ رسیده است. تئوری « بی‌نهابت بودن ذرات» استاد در میان دانشمندان و فیزیک‌دانان جهان شناخته شده است. نشان « اوفیسیه دولالژیون دونور» و همچنین نشان « کوماندور دولالوژیون دونور» بزرگ‌ترین نشان‌های کشور فرانسه، به همین مناسبت به ایشان اهدا گردیده است.
استاد تنها شاگرد ایرانی پروفسور اینشتین بوده و در طول زندگی با دانشمندان تراز اول جهان نظیر: شرودینگر، بورن، فرمی، دیراک، بوهر، ... و با فلاسفه و ادبایی همچون: آندره ژید، برتراند راسل تبادل نظر داشتند.
ایشان از سوی جامعه‌ی علمی جهانی به‌عنوان « مرد اول علمی جهان» برگزیده شدند و در کنگره « شصت سال فیزیک ایران» ملقب به « پدر علم فیزیک و مهندسی نوین ایران» گردیدند.
آقای دکتر در نود سالگی هنوز هم میگفتند هزار برنامه دارم و نباید بگویم از ما گذشت. ایشان میگفتند هیچ چیزی به اندازه یک عشق بی نهایت کارساز نیست. می گفتند آدم باید یاد بگیرد عاشق باشد. بعضی هم بلد نیستند و باید یادشان داد.
پروفسور حسابی در 12 شهریور 1371 در بیمارستان ژنو به هنگام معالجه‌ی قلبی بدرود حیات گفتند. مقبره‌ی استاد بنا به خواسته‌ی ایشان در زادگاه خانوادگی، در شهر دانشگاهی تفرش قرار دارد.
یادشان گرامی و راهشان پر رهرو باد.
]
سید محمود حسابی، در سال 1281 از پدر و مادری تفرشی، در تهران زاده شدند. پس از سپری نمودن چهار سال از دوران کودکی در تهران، به همراه خانواده (پدر، مادر و برادر) عازم شامات گردیدند. در هفت سالگی، تحصیلات ابتدایی خود را، با تنگدستی و مرارتهای دور از وطن، در مدرسه‌ی کشیش‌های فرانسوی، آغاز کردند. و همزمان، توسط مادر فداکار، متدین و فاضله‌ی خود (خانم گوهرشاد حسابی)، تحت آموزش تعلیمات مذهبی و ادبیات فارسی، قرار گرفتند. استاد، قرآن کریم را، حفظ و به آن اعتقادی ژرف داشتند. دیوان حافظ را نیز از بر داشته، و به بوستان و گلستان سعدی، شاهنامه‌ی فردوسی، مثنوی مولوی و منشات قائم مقام، اشراف کامل داشتند.
شروع تحصیلات متوسطه‌ی ایشان، مصادف با آغز جنگ جهانی اول، و تعطیلی مدارس فرانسوی زبان بیروت بود. از این‌رو، پس از دو سال تحصیل در منزل، برای ادامه به کالج آمریکایی بیروت رفتند و در سن هفده سالگی، لیسانس ادبیات، در نوزده سالگی لیسانس بیولوژی و پس از آن مدرک مهندسی راه و ساختمان را اخذ نمودند. در آن زمان، با نقشه‌کشی و راهسازی، به امرار معاش خانواده کمک می‌کردند.
استاد همچنین در رشته‌های پزشکی، ریاضیات و ستاره‌شناسی به تحصیلات آکادمیک پرداختند. شرکت راهسازی فرانسوی که ایشان در آن مشغول به کار بودند، به پاس قدردانی از زحمات ایشان، استاد را برای ادامه تحصیل به کشور فرانسه اعزام کرد و بدین ترتیب، در سال 1924 میلادی به مدرسه‌ی عالی برق پاریس وارد شدو در سال 1925 میلادی فارغ‌التحصیل شدند. همزمان با تحصیل در رشته‌ی معدن، در راه‌آهن برقی فرانسه مشغول به کار گردیدند و پس لز پایان تحصیل در این رشته کار خود را در معادن آهن شمال فرانسه و معادن زغال‌سنگ ایالت «سار» آغاز کردند. سپس به دلیل وجود روحیه‌ی علمی به تحصیل و تحقیق در دانشگاه سوربن، در رشته‌ی فیزیک پرداختند و در سال 1927 میلادی در سن بیست و پنج سالگی، دانش‌نامه‌ی دکترای فیزیک خود را با درجه‌ی عالی از دست بزرگ‌ترین دانشمند روز جهان، پروفسور فابری، دریافت کردند.
استاد با شعر و موسیقی سنتی ایران و موسیقی کلاسیک غرب به خوبی آشنا بودند و در نواختن نی، ساز دهنی، ویولن و پیانو تبحر داشتند.
از جله دست‌آوردهای عمر پربار استاد و مشاغلی که در مسند آن خدمات علمی و فرهنگی شایان توجهی ارائه نمودند، می‌توان به چند نمونه‌ی زیر اشاره کرد:
راه‌اندازی اولین ژنراتور برق کشور به وسیله‌ی نصب تجهیزات بر روی یک آسیاب آبی، ایجاد اولین کارگاه‌های تجربی در علوم کاربردی ایران، ماموریت وزارت راه و ترابری برای تهیه‌ی اولین نقشه‌برداری علمی، فنی و مهندسی کشور، تاسیس دارالمعلمین و تدریس در آن، ساخت اولین رادیو در کشور، ایجاد اولین آزمایشگاه علوم پایه در ایران، آغاز واژه‌گزینی فارسی و برابر سازی علمی، تاسیس دانشسرای عالی و تدریس در آن، ساخت و راه‌اندازی اولین آنتن فرستنده در کشور، تاسیس اولین بیمارستان خصوصی در ایران به نام « بیمارستان گوهرشاد» ( به یاد مادر گرامیشان)، طراحی، نصب و راه‌اندازی اولین دستگاه رادیولوژی در کشور، تاسیس و ریاست انجمن فیزیک ایران، شرکت در کنفرانس بین‌المللی لایه‌ی ازن، راه‌اندازی اولین مرکز زلزله‌شناسی کشور، پایه‌گذاری مدارس عشایری و تاسیس اولین مدرسه‌ی عشایری ایران، پایه‌گذاری موسسه‌ی ژئوفیزیک دانشگاه تهران، تاسیس اولین رصد‌خانه‌ی نوین در ایران، تاسیس انجمن موسیقی ایران و ...
فعالیت در 3 نسل کاری و آموزش 7 نسل استاد و دانشجو از خدمات ارزنده‌ی پروفسور حسابی به‌شمار می‌رود و در همین راستا ایشان از سال 1350 به عنوان استاد ممتاز دانشگاه تهران شناخته شدند.
استاد به چهار زبان زنده‌ی دنیا: فرانسه، انگلیسی، آلمانی و عربی مسلط بودند و به زبان‌های سانسکریت، لاتین، یونانی، پهلوی، ترکی، ایتالیایی و روسی اشراف داشتند و زبان‌های باستانی را در تحقیقات علمی خود به خصوص در امر واژه‌گزینی فارسی، در برابر لغات بیگانه به کار می‌بردند.
پروفسور حسابی به ایران، فرهنگ و ادب و اعتقادات سنتی و مذهبی این سرزمین عشق می‌ورزیدند و گذشته از سفر به کشورهای متعدد عالم، به سراسر ایران سفر کرده بودند و از سفرهای پربار داخلی و خارجی خویش، یادداشت‌ها و سفرنامه‌های بسیاری به جای نهادند.
در زمینه‌ی تحقیق علمی 25 مقاله، رساله و کتاب از ایشان به چاپ رسیده است. تئوری « بی‌نهابت بودن ذرات» استاد در میان دانشمندان و فیزیک‌دانان جهان شناخته شده است. نشان « اوفیسیه دولالژیون دونور» و همچنین نشان « کوماندور دولالوژیون دونور» بزرگ‌ترین نشان‌های کشور فرانسه، به همین مناسبت به ایشان اهدا گردیده است.
استاد تنها شاگرد ایرانی پروفسور اینشتین بوده و در طول زندگی با دانشمندان تراز اول جهان نظیر: شرودینگر، بورن، فرمی، دیراک، بوهر، ... و با فلاسفه و ادبایی همچون: آندره ژید، برتراند راسل تبادل نظر داشتند.
ایشان از سوی جامعه‌ی علمی جهانی به‌عنوان « مرد اول علمی جهان» برگزیده شدند و در کنگره « شصت سال فیزیک ایران» ملقب به « پدر علم فیزیک و مهندسی نوین ایران» گردیدند.
آقای دکتر در نود سالگی هنوز هم میگفتند هزار برنامه دارم و نباید بگویم از ما گذشت. ایشان میگفتند هیچ چیزی به اندازه یک عشق بی نهایت کارساز نیست. می گفتند آدم باید یاد بگیرد عاشق باشد. بعضی هم بلد نیستند و باید یادشان داد.
پروفسور حسابی در 12 شهریور 1371 در بیمارستان ژنو به هنگام معالجه‌ی قلبی بدرود حیات گفتند. مقبره‌ی استاد بنا به خواسته‌ی ایشان در زادگاه خانوادگی، در شهر دانشگاهی تفرش قرار دارد.
یادشان گرامی و راهشان پر رهرو باد.
]
