آغازی بر المپیاد زیست

[ali salehzadeh]

تفکر در مورد طبیعت، درک مرز بین موجودات زنده و غیر زنده و رمز گشایی از حیات یکی از قدیمی ترین سرفصل های علمی است که قدمتی به اندازه آغاز پیدایش انسان متفکر(Homo Sapiens) داشته و تاکنون نیز بشر را کنجکاو نسبت به آن نگاه داشته است. این سرفصل های علمی اکنون در قالب علمی به نام زیست شناسی(Biology) در مدارس و دانشگاه ها تدریس می شود و اغلب ذهن دانش آموزان و دانشجویان این رشته با محفوظاتی از علوم فیزیولوژی، ژنتیک، اکولوژی و رفتارشناسی انباشته می گردد.
علم زیست شناسی با تلاش های دانشمندانی نظیر داروین برای پی بردن به پدیده تنوع در عالم حیات، مندل در جهت حل مساله توارث، واتسون و کریک برای حل مساله ساختار DNA در زمان های گذشته اوج گرفته و اکنون با گسترش علوم نوین نظیر علوم مولکولی و محاسباتی و به کارگیری علومی نظیر شیمی، فیزیک، ریاضیات، کامپیوتر، آمار، روانشناسی و علوم اجتماعی و قدم گذاردن آن ها به عرصه زیست شناسی، علوم بین رشته ای (Interdisciplinary) نظیر بیوفیزیک، بیوشیمی(Biochemistry)، بیوشیمی فیزیک(Biophysical Chemistry)، زیست شناسی محاسباتی(Computational Biology)،بیوانفورماتیک(Bioinformatics)، ژنتیک مولکولی(Molecular Genetics)، سیستم بیولوژی(Systems Biology)، آمار زیستی(Biostatistics) و زیست شناسی اجتماعی(Sociobiology) را به وجود آورده است که سالهاست علم زیست شناسی را به علمی فراتر از محفوظات فیزیولوژی، آناتومی، اکوسیستم و سیستماتیک تبدیل ساخته است.
از دانش آموزان علوم تجربی و پیشگامان آن ها در المپیادهای علمی زیست شناسی انتظار می رود که ضمن آشنایی با گستره علوم زیستی و درک مسایل روز آن، به اهمیت این مساله پی ببرند که امروزه زیست شناسی علمی بر پایه محفوظات نیست بلکه به صورت پیچیده ترین علم زمان حاضر مطرح بوده و به شکل تلفیقی با علوم دیگر در آمده است. در واقع ورود به عرصه المپیاد زیست شناسی ورود به عرصه تفکر علمی در تمام سطوح مرتبط با علوم زیستی می باشد.
مطالب و منابعی که در دوره های المپیاد علمی زیست شناسی به صورت تخصصی مطرح و تدریس می گردد در زیر آورده شده است. اما برای مطالعه عمومی این مباحث کتاب های بیولوژی کمپبل و سولومون کافی خواهد بود.

1. مباحثی در بیوشیمی ساختار: آشنایی با ساختار آب و ماکرومولکول های زیستی. برای مطالعه این مبحث دو فصل ابتدایی کتاب بیوشیمی استرایر توصیه می گردد. هدف از این بخش آشنایی با ساختار چهار ماکرومولکول اصلی( پروتئین، اسیدهای نوکلئیک، هیدرات های کربن و چربی ها)، نیروهای فیزیکی و غیرکووالان در پایدارکردن ساختارهای آن ها و عوامل دناتوره کننده آن هاست.
2. کینتیک آنزیمی: آشنایی با نحوه عملکرد آنزیم های مختلف و معادلات کینتیک مربوط به آن ها. این مبحث در اکثر کتاب های بیوشیمی به طور کامل آمده است. هدف از این بخش آشنایی با معادلات میکائیلیس- منتون، هیل، نحوه عملکرد بازدارنده ها، فعال کننده های آنزیمی، آنزیم های تک جایگاهی، چندجایگاهی و آنزیم های آلوستریک می باشد.
3. آشنایی با روش های دستگاهی و تئوری آن ها: PCR ،ساترن بلات، الکتروفورز، کروماتوگرافی، اسپکتروفتومتری. روش های دستگاهی تلاش به شناسایی ماده، تعیین غلظت ، جداسازی و تغلیظ با استفاده از روش های شیمیایی و فیزیکی دارند. این مباحث به صورت پراکنده در کتاب های بیوشیمی و بیوفیزیک آورده شده است.
4. فیزیولوژی گیاهی و جانوری: آشنایی با بخش های مختلف موجودات زنده و نحوه عملکرد آن ها. کتاب زیست شناسی گیاهی رست و فیزیولوژی گایتون برای مطالعه این بخش توصیه می شود.
5. مباحثی در علوم سلولی: در این بخش آشنایی با سلول و اندامک های آن، تفاوت سلول گیاهی و جانوری و فعالیت های مختلف اندامک های سلولی بحث می شود. به نوعی آشنایی با فیزیولوژی سلولی است. کتاب سلولی آلبرتس برای این بخش توصیه می گردد.
6. ژنتیک مندلی و حل مسائل مربوط به آن. هدف بررسی قوانین مندلی، آشنایی با اصول آمار در ژنتیک، حل مسائل ژنتیک، شجره نامه ها و نحوه توارث می باشد. ژنتیک غیرمندلی نیز در این سرفصل توضیح داده خواهد شد. کتاب مورد نیاز این بخش استانسفیلد می باشد.
7. آشنایی با ژنتیک مولکولی: رونویسی، همانندسازی و ترجمه، ژنتیک سرطان. کتاب سلولی مولکولی لودیش تمام مباحث مربوط به این بخش را پوشش می دهد.
8. ژنتیک جمعیت و حل مسائل مربوط به آن: آشنایی با اصل هاردی واینبرگ موضوع مطالعه این بخش است.
9. سیستماتیک جانوری و گیاهی: رده بندی گونه های مختلف گیاهی و جانوری
10. تکامل: آشنایی با نظریه لامارک، داروین، تکامل ژنتیکی. کتاب بیولوژی کمپبل یا سولومون بسیار برای این سرفصل مناسب است.
11. رفتار شناسی و پویایی جمعیت ها: آشنایی با نمودارهای توزیع جمعیت و نحوه آنالیز آن ها
12. اکوسیستم: آشنایی با چرخه مواد، زنجیره های غذایی و شارش انرژی

 

[parisa.t]

پاسخ : آغازی بر المپیاد زیست

مثلمن تجربه ی آقای صالح زاده از من بیشتره ولی به عنوان یه تجربه ی شخصی : زیست شناسی یه علم نسبتا پیوستس پس ترتیب مطالعه توش خیلی مهمه.پیشنهاد :بیوشیمی (مبانی +ساختار) بعد مولکولی بعد فیزیولوژی.شروع بیوشیمی نیازمند یه شیمی در حد کتاب سوم و پیشه.
من خودم اول مولکولی خوندم بعد بیوشیمی.به همین خاطر سرعتم خیلی کم بود و درک درستی هم از مطلب نمیگرفتم

 

[ali salehzadeh]

پاسخ : آغازی بر المپیاد زیست

مثلمن تجربه ی آقای صالح زاده از من بیشتره ولی به عنوان یه تجربه ی شخصی : زیست شناسی یه علم نسبتا پیوستس پس ترتیب مطالعه توش خیلی مهمه.پیشنهاد :بیوشیمی (مبانی +ساختار) بعد مولکولی بعد فیزیولوژی.شروع بیوشیمی نیازمند یه شیمی در حد کتاب سوم و پیشه.
من خودم اول مولکولی خوندم بعد بیوشیمی.به همین خاطر سرعتم خیلی کم بود و درک درستی هم از مطلب نمیگرفتم

عالی نوشتید. در آینده نزدیک ی برنامه جامع برای دوستان تهیه خواهم کرد