[align=justify:dd67d88b43]همگی با مفهوم سرعت آشنایی داریم . ممکن است گفته سرعت دویدن یک دونده10متر بر ثانیه است . ویا اینکه سرعت خواندن یک کتاب توسط شخصی200 كلمه در دقیقه می باشد و بالاخره ممکن است اعلام شود سرعت چرخش یک پنکه 400 دور در دقیقه است.
در یک واکنش شیمیایی نیز که طی آن ،از مقدار یا غلظت واکنش دهنده هاکاسته شده وبر مقدار فراورده ها اضافه می شود ، می توان سرعت را بر مبنای مقدارمصرف واکنش دهنده ها ویا مقدار تولید فرآورده ها در واحد زمان سنجید. واحد زمان برای سنجش سرعتها بسیار متفاوت است، برای مثال تغییر محسوس اثرفرسایشی آب و هوا بر سنگهای کوهستانی که منجر به تشکیل دره‌ها میگردد پس از گذشت هزاران سال آشکار میگردد ، در عین حال ، بسیاری از واکنشهای شیمیایی مانند انفجار ها ، طی چند میکرو ثانیه صورت می‌گیرند. سوختن یک شمع طی چند دقیقه و وزنگ زدن آهن قراضه در چند روز اتفاق میافتد.
هرگاه یک تکه سیم مسی را در نیتریک اسید رقیق قرار دهیم ، میبینیم که این دو ماده در آغاز با شدت زیادی ترکیب می شوند ، زیرا در ابتدا تعداد ذرات اسیدی که روی فلز موثر هستند زیاد است ودر نتیجه سرعت واکنش نیز زیاد می باشد . با مرور زمان از غلظت اسید کاسته و شدت اثر آن کاهش می یابد در نتیجه سرعت واکنش نیز کم می شود تا سر انجام بآ مصرف کامل اسید یا فلز ، واکنش کاملا متوقف می شود وسرعت آن به صفر میرسد . به همین دلیل به جاست یه جای اصطلاح سرعت واکنش از مفهوم سرعت متوسط واکنش که میانگین سر عتهاست استفاده کنیم نکته قابل دقت این است که برای واکنش کامل یا یک طرفه کاهش سرعت آنقدر ادامه می یابد تا به صفر برسد به عبارت بهتر با تمام شدن یکی از مواد اولیه در نقش محدود کننده واکنش متوقف شده و سرعت آن برابر صفر میشود.
ولی در واکنش های رفت و برگشتی یا دو طرفه سرعت به تدریج کاهش می‌یابد ولی صفر نمی شود و فقط به مقدار ثابتی میرسد. هرگاه ماده شرکت کننده در واکنش جامد باشد ، می توان مقدار مصرف یا تولید آن را با مول سنجید و هرگاه به صورت محلول باشد ، می توان تغییر غلظت ان را به صورت مول در لیتر در نظر گرفت وبالاخره هرگاه به صورت گاز باشد میتوان تغییر در حجم یا درفشار گاز را ملاک سنجش قرار داد.
سرعت یک واکنش شیمیایی به 5 عامل مهم بستگی دارد:
1) نوع مواد شرکت کننده در واکنش
2) غلظت مواد شرکت کننده در واکنش
3) دمای واکنش
4) کاتالیز گر
5) سطح تماس
از این 5 عامل مورد اول در کنترل ما نیست و بستگی به ساختار و ماهیت مواد درگیر واکنش دارد مثلا منیزیم فعالتر از روی است از این رو انحلال آن در اسید هیدرو کلریک بسیار سریعتر از انحلال روی در اسید صورت میگیرد . ولی 4 عامل دیگر در اختیار ماهستند و با کنترل انها میتوانیم موجبات افزایش یا کاهش سرعت واکنش را فراهم آوریم.[/align:dd67d88b43]
در یک واکنش شیمیایی نیز که طی آن ،از مقدار یا غلظت واکنش دهنده هاکاسته شده وبر مقدار فراورده ها اضافه می شود ، می توان سرعت را بر مبنای مقدارمصرف واکنش دهنده ها ویا مقدار تولید فرآورده ها در واحد زمان سنجید. واحد زمان برای سنجش سرعتها بسیار متفاوت است، برای مثال تغییر محسوس اثرفرسایشی آب و هوا بر سنگهای کوهستانی که منجر به تشکیل دره‌ها میگردد پس از گذشت هزاران سال آشکار میگردد ، در عین حال ، بسیاری از واکنشهای شیمیایی مانند انفجار ها ، طی چند میکرو ثانیه صورت می‌گیرند. سوختن یک شمع طی چند دقیقه و وزنگ زدن آهن قراضه در چند روز اتفاق میافتد.
هرگاه یک تکه سیم مسی را در نیتریک اسید رقیق قرار دهیم ، میبینیم که این دو ماده در آغاز با شدت زیادی ترکیب می شوند ، زیرا در ابتدا تعداد ذرات اسیدی که روی فلز موثر هستند زیاد است ودر نتیجه سرعت واکنش نیز زیاد می باشد . با مرور زمان از غلظت اسید کاسته و شدت اثر آن کاهش می یابد در نتیجه سرعت واکنش نیز کم می شود تا سر انجام بآ مصرف کامل اسید یا فلز ، واکنش کاملا متوقف می شود وسرعت آن به صفر میرسد . به همین دلیل به جاست یه جای اصطلاح سرعت واکنش از مفهوم سرعت متوسط واکنش که میانگین سر عتهاست استفاده کنیم نکته قابل دقت این است که برای واکنش کامل یا یک طرفه کاهش سرعت آنقدر ادامه می یابد تا به صفر برسد به عبارت بهتر با تمام شدن یکی از مواد اولیه در نقش محدود کننده واکنش متوقف شده و سرعت آن برابر صفر میشود.
ولی در واکنش های رفت و برگشتی یا دو طرفه سرعت به تدریج کاهش می‌یابد ولی صفر نمی شود و فقط به مقدار ثابتی میرسد. هرگاه ماده شرکت کننده در واکنش جامد باشد ، می توان مقدار مصرف یا تولید آن را با مول سنجید و هرگاه به صورت محلول باشد ، می توان تغییر غلظت ان را به صورت مول در لیتر در نظر گرفت وبالاخره هرگاه به صورت گاز باشد میتوان تغییر در حجم یا درفشار گاز را ملاک سنجش قرار داد.
سرعت یک واکنش شیمیایی به 5 عامل مهم بستگی دارد:
1) نوع مواد شرکت کننده در واکنش
2) غلظت مواد شرکت کننده در واکنش
3) دمای واکنش
4) کاتالیز گر
5) سطح تماس
از این 5 عامل مورد اول در کنترل ما نیست و بستگی به ساختار و ماهیت مواد درگیر واکنش دارد مثلا منیزیم فعالتر از روی است از این رو انحلال آن در اسید هیدرو کلریک بسیار سریعتر از انحلال روی در اسید صورت میگیرد . ولی 4 عامل دیگر در اختیار ماهستند و با کنترل انها میتوانیم موجبات افزایش یا کاهش سرعت واکنش را فراهم آوریم.[/align:dd67d88b43]
