ضمایر (عربی)
سلام علیکم
(یک توضیح مختصر و جامع کنکوری راجع به ضمایر)
ضمیر: کلمه ای است که جانشین اسم می شود و بسیاری از اوصاف اسم را می گیرد و دارای اقسامی است.
..::.. اقسام ضمیر ..::..
متصل --> مرفوعی، منصوبی ، مجروری
منفصل --> مرفوعی، منصوبی
متصل مرفوعی: به فعل وصل است - جزء فعل است - قبل تفکیک از فعل نیست - فاعل یا نائب فاعل است
مانند: وجد
تُ - تکتب
ان
متصل به سه قسم کلمه / منصوبی، مجروری : به اسم، فعل، یا حرف متصل است - جزء آن ها نیست - قابل جدا شدن است - اگر به اسم یا حرف جر متصل باشد مجروری است و اگر به فعل یا حروف مشبّهه وصل باشد منصوبی است.
مانند: کتاب
ه - ل
ه - ضرب
ه - انّ
ه
منفصل مرفوعی: به کلمه ای وصل نمی باشد - غالبا مبتدا و اول جمله می آید
مانند:
انتم عالمون
منفصل منصوبی: به کلمه ای وصل نیست - غالبا "مفعول به" و منصوب است - غالبا اول جمله می آید و مفعول به مقدم است.
مانند:
ایّاکَ نعبد
..::.. نکاتی در مورد ضمایر ..::..
1- در ماضی صیغه های 4 و 1 ، در مضارع صیغه های 14-13-7-4-1 و در امر مخاطب صیغه های اول امر ضمیر متصل مرفوعی ندارند بلکه فاعل یا نائب فاعل یا اسم آن ها ضمیر مستتر در فعل است که عبارتند از : هو- هی- انتَ - انا - نحن
مانند: الرجل خرج من المسجد - التلمیذة تخرج من المدرسه - اُکتب مقالةً
2- اگر ضمیر متصل منصوبی یا مجروری "ی" صیغه ی 13 بخواهد پس از فعل یا حرف "عن" یا حرف "مِن" بیاید لازم است میان آن و فعل یا حروف عن و من "نون" آورده شود که به آن نون وقایه می گویند که از اشتباه جلوگیری می کند.
مانند: ضربنی - منّی - عنّی
3- ضمایر متصل مرفوعی چون فاعل و جزء فعل می باشند در شمارش اسم های معرفه جدای از فعل شمارش نمی شوند. مثلا در جمله ی زیر :
"هولاء ضربوننی فی الطریق" سه کلمه ی معرفه داریم و "واو" شمرده نشده است.
4- ضمیر "ی" در صیغه ی للمخاطبة در فعل مضارع و امر، فاعل و متصل مرفوعی است و نباید با ضمیر متصل مجروری یا منصوبی "ی" اشتباه گرفته شود.
"ی"
-----> متصل مرفوعی : تکتبینَ - اُکتبی
"ی"
-----> متصل منصوبی : ضربنی - انّنی
"ی"
-----> متصل مجروری : لی - کتابی
5- ضمیر متصل "نا" در صیغه ی متکلم مع الغیر ماضی ، فاعل و متصل مرفوعی است و نباید با ضمیر متصل منصوبی یا مجروری اشتباه شود. اگر ضمیر "نا" را از فعل جدا کردیم و فعل ناقص شد مرفوعی است.
مانند: کَتَبنا : مرفوعی / تَضرِبُنا : منصوبی
(نکته ی بالا را به یک زبان دیگه بگیم به این شکل می شود: - "نا" ی ما قبل ساکن مرفوعی است. - "نا" ی ما قبل حرکت دار منصوبی است.)
6- اگر در یک فعل دو ضمیر متصل داشته باشیم، اولی فاعل و مرفوعی و دومی مفعول و منصوبی است.
مانند: رأیتُکَ - ضَرَبوننی - أکرَمُونِی
7- جملاتی که با ضمیر منفصل منصوبی آمده باشند حتماً جمله ی فعلیه می باشند.
مانند: ایّاکَ نستعینَ