وسايل و دستگاه‌های آزمایشگاهی

[khalina]

[marq=right:7205d0cfee]آشنایی اولیه با نام وسایل آزمایشگاه شیمی[/marq:7205d0cfee]

احتمالا تا حالا يك آزمايشگاه شيمي واقعي را نديده‌ايد. چيزي كه تو فيلم‌ها ديده‌ايد باعث شده تا تصور كنيد كه آزمايشگاه شيمي فقط يك سري دود و رنگ و شعله و ... است كه به طرز مرموزي كنار هم قرار گرفته‌اند.
در اينجا اولين سري از وسايل رو به شما معرفي مي‌كنم تا كم‌كم بتونيم وارد بحث آزمايش‌هاي جذاب شيمي بشيم.
لوازم معمولي آزمايشگاه كه با آنها سرو كار داريم بر اساس جنس به چند دسته‌ي كلي تقسيم مي‌شود:
- پلاستيكي و شيشه‌اي
- پيركس
- چيني
- آهني و چوبي

وسايل شيشه‌اي
آبفشان ( Wash bottle )
ارلن ماير ( Conic Flask - Erlenmeyer )
استوانه مدرج ( Graduated Cylinder )
بالن ( Flask )
بالن ژوژه ( Graduated Flask )
بشر (Beaker )
بورت ( Burrete )
پيپت ( Pipette )
دسيكاتور ( Desicator )
رابط لوله‌هاي تعديل ( Adapters )
شيشه ساعت ( Watch Glass )
قطره چكان ( Dropper )
قيف ( Funnel )
قيف جداكننده ( Separatory Funnel )
لوله آزمايش ( Test Tube )
لوله U شكل ( U-Tube )
مبرد ( Condenser )
ميله شيشه‌اي - به‌هم‌ زن ( Stiring rod )

وسايل چيني
بوته چيني ( Crucible Procelain )
قيف بوخنر ( Buchner Funnel )
كپسول چيني ( Evaporating Dish )

وسايل آهني و چوبي
اسپاتول - قاشقك ( Spatula )
پايه ( Support Stand )
جاي لوله آزمايش ( Test Tube Support )
چراغ بونسن ( Bunsen Burner )
چراغ فيشر ( Fisher Burner )
حلقه گيره‌دار ( Triangle )
سه گوش ( Tripod )
سه پايه ( Clamp )
گيره ( Clamp Holder )

در زير مي‌توانيد تصاوير برخي از اين ابزارها را مشاهده نماييد:

 

[hossein_irooni]

معرفي بيشتر و عميق تر وسايل

بسم الله الرحمن الرحيم
با سلام خدمت شما معلم زحمت كش.اميدوارم خدا خيرتان دهد
ميخواستم بگم كه چون المپياد شيمي آزمايشگاه نزديك شده لطفا اين وسايل را به همراه كاربردو طرز استفاده توضيح دهيد.فقط خواهشا در اسرع وقت
خيلي ممنون البته پيشاپيش
يا علي
اللهم عجل لوليك الفرج :wink:

 

[khalina]

با سلام خدمت شما دوست عزيز، براي شركت در مسابقات آزمايشگاهي بايد علاوه بر آشنايي با وسايل، به روش‌هاي آزمايش و اندازه‌گيري و حجم‌سنجي و ... نيز آشنا باشيد.

آماده كرده اين مطالب در دستور كار گروه قرار دارد، اما حتمالا به مسابقات امسال نمي‌رسد :?
به شما پيشنهاد مي‌كنم به يكي از كتاب‌هاي آزمايشگاه شيمي عمومي (مثلا نوشته‌ي دكتر محمد رزمجو / انتشارات دانشگاه اميركبير) مراجعه نماييد.

موفق و پيروز باشيد

 

[hossein_irooni]

معرفي بوته چيني

بوته چيني (كروزه چيني):
بوته آزمايشگاهي ظرف مخروطي (مخروط ناقص) شبيه انگشتانه است كه ليه هاي آن كاملاً صاف و جداره هاي داخلي و خارجي آن صاف و صيقلي است. اگرچه بوته آزمايشگاهي را از جنس فلز (بويژه از نيكل). گرافيت و سفال (بوته گلي يا سفالي) نيز مي سازند اما اين بوته ها عمدتاً از جنس چيني تهيه مي شود و معمولاً داراي سرپوش است.

كاربرد:
از بوته در آزمايشـگاه معمولي براي اندازه گيري آب تبلور كات كـبود يا سولفات مس زاج سبز يا سولفات آهنو نمك قليا يا كربنات سديم به فرمول و همچنين براي ذوب قند، پارافين جامد و… استفاده مي شود. چون بوته چيني در برابر گرما (تا حدودْ1200C) مقاوم است، از آن در آزمايشگاه هاي شيمي تجزيه براي خشك كردن رسوب كردن رسوب و پختن رسوب در كوره الكتريكي استفاده مي شود.

طرز كار:
هنگام گرم كردن بوته بايد آن را با گيره ويژه اي (گيره بوته) برداشت و در حفره مثلث نسوز مناسب، قرار داد. مثلث نسوز طبق شكل، به شكل مثلث است كه از يك مثلث فلزي با سه قطعه روكش چيني نسوز ساخته شده است و از آن عمدتاً براي نگهداشتن بوته، به هنگام گرما دادن آن استفاده مي شود. يك مثلث نسوز هنگامي براي يك بوته مناسب است كه بوته در حفره آن قرار گيرد، در غير اين صورت حالت نامتعادلي پيدا مي كند و در اثر ضربه كوچكي ممكن است بشكند

چند نکته درباره بوته چینی
- اسيدها بر بوته اثر ندارند اما بازها سبب خوردگي بوته مي شوند. براي پاك كردن بوته تا حد امكان نبايد از اسيدها هم استفاده كرد.
- بوته هاي شكسـته را نبايد دور ريخـت زيرا از خرده هاي آنها براي آب گيري الكل و تهيه اتيلن مي توان استفاده كرد. (بوته شكسته را مي توان خرد كرده، به عنوان ماده آبگير مورد استفاده قرار داد)
- هنگامي كه از بوته براي سنجش هاي وزني استفاده مي شود نخست بايد بوته خالي را چندين بار در كوره الكتريكي در دماي معين (دماي لازم براي پختن رسوب) قرار داد و پس از سرد كردن، وزن كرد تا به وزن ثابت رسيد. اين كارها، يعني: گرم كردن، سرد كردن و وزن كردن بوته تا رسيدن به وزن ثابت پيش از پختن هر رسوب الزامي است.

 

[hossein_irooni]

معرفي شيشه ساعت

شيشه ساعت:
شيشه ساعت ابزاري است و همان طور كه از نامش پيداست شبيه شيشه ساعت است و در اندازه هاي مختلف ساخته مي شود.

كاربرد: از شيشه ساعت براي تبخير سريع مايع ها و محلول ها استفاده مي شود.
طرز استفاده: شيشه ساعت را مانند ابزار شيشه اي ديگر، بايد شست و شو داد و در صورت لزوم آن را با دستمال خشك كرد.
گاهي براي سرعت بخشيدن به عمل تبخير، شيشه ساعت را در دهانه بشر قرار مي دهند تا با جوشاندن آب درون بشر و گرم شدن شيشه ساعت با بخار آب جوش، عمل تبخير و تبلور سريعتر انجام گيرد.

 

[hossein_irooni]

معرفي قيف شيشه اي

*قيف شيشه اي :
ابزار مخروطي شكل است كه در قسمت پايين آن لوله باريك و بلندي قرار دارد. نوك اين لوله مورب است. شيشه بدنه قيف معمولاً 60 درجه است.

كاربرد:
از قيف براي انتقال محلول از ظرفي به ظرف ديگر استفاده مي شود (به عنوان مثال براي انتقال محلول از ظرفي به بورت، استوانه مدرج، بالن پيمانه اي، قيف شيردار، ارلن و… از قيف استفاده مي شود) براي اين كار، محلول موردنظر را نخست در بشـر ريخته سپس به كمك قيف تمـيز به ظرف دلخواه منتقل مي شود.
- از قيف براي جدا كردن مايع از جامد نيز مي توان استفاده كرد. اين كار در شيمي تجزيه وزني براي صاف كردن رسوبها از اهميت ويژه اي برخوردار است.

طرزكار:
براي اين كار نخست بايد قيف راشست و خشك كرد سپس كاغذ صافي متناسب با قيف و با ذره هاي رسوب برگزيد (كاغذ صافي با قيف مناسب است كه پس از قرار دادن در قيف حدود
5/0 تا 5/1 سانتي متر از لبه قيف پايينتر باشد ـ و زماني متناسب با ذره هاي رسوب است كه آب زير صافي كاملاً زلال باشد.
براي گذاشتن كاغذ صافي در قيف ابتدا بايد آن را چندين با تا كرد، به شكل قيف درآورد و در آن گذاشت. براي اين كه كاغذ به قيف بچسبد بايد آن را خيس كرد و با انگشت تميز كاغذ صافي را كاملاً به جداره قيف چسباند. اگر كاغذ صافي كاملاً به قيف نچسبد و حبابهاي هوا بين كاغذ و جداره داخلي قيف بماند عمل صاف كردن كند مي شود.

 

[hossein_irooni]

معرفي قیف جدا کننده

قیف جدا کننده:

وسیله‌ای است که مایعات را بر اساس شاخص چگالی از هم جدا می‌کند مثلا اگر مخلوط یک ماده آلی و آب را که با هم قابل اختلاط نیستند در مخزن این وسیله بریزیم بر حسب چگالی، مواد در داخل این ظرف تفکیک می‌شود و ماده با چگالی بالاتر در زیر قرار میگیرد و وقتی شیر زیر ظرف را باز کنیم مایعی که دارای چگالی بالاتر است و در زیر قرار گرفته، از دستگاه خارج می‌گردد تا اینکه به مرز جدایی مایعات برسد، در چنین حالتی شیر را می‌بندیم و ظرف دوم را در زیر قیف جدا کننده قرار میدهیم و شیر را باز میکنیم و در نهایت قیف جدا کننده با موفقیت دو مایع مخلوط را از هم جدا می‌کند.

 

[hossein_irooni]

معرفي قطره چكان

قطره چكان :
وسيله اي شيشه اي يا پلاستيكي است كه يك طرف آن داراي حباب لاستيكي قابل ارتجاع و طرف ديگر آن يك ميله شيشه اي (يا پلاستيكي) با نوك بسيار باريك است طول لوله قطره چكان با ارتفاع دهانه ظرف محتواي مايع مورد استفاده متناسب مي باشد و از چند سانتي متر تجاوز نمي كند.

كاربرد:
معمولاً از قطره چكان براي ريختن معرفها (فنل فتالئين، تورنسل، هليانتين) و يا برداشتن محلول هايي كه بخار سـمي توليد مي كنند (مانند: اسيد كلريدريك غليظ، آب برم، آمونياك و…) و يا محلول هايي كه احتمال خطر آنها هنگام ريختن به دست و لباس زياد است (مانند: محلول اسيد سولفوريك غليظ يا اسيد نيتريك غليظ) استفاده مي كنند.

* در ظرف هاي قطره چكاني تيره رنگ، معمولاً بايد موادي را ريخت كه در اثر جذب نور تجزيه و يا تغيير مي كنند (مانند پرمنگنات پتاسيم، پراكسيدهيدروژن، اسيد نيتريك غليظ و…)

* در ظرف هاي قطره چكاني يا ظرف هاي درپوش ديگر، هيچ گاه نبايد محلول سود يا پتاس ريخت، زيرا از نوع مواد، هنگام تبخير و خشك شدن درِ ظروف را مسدود مي كنند و جدا كردن آنها بسيار دشوار خواهد بود.

طرز كار:
هنگام كار كردن با قطره چكان ابتدا با فشار دادن به لاستيك، هواي درون ميله شيشه اي را بايد خالي كرد و آن را به داخل مايع قرار داد. سپس با برداشتن فشار از روي لاستيك، مايع را به طرف ميله شيشه اي كشيد. پس از بالا كشيدن مايع، از مايع داخل آن، براي آزمايش استفاده كرد.

 

[hossein_irooni]

معرفي بالن حجمي

انواع بالن:

1-ته گرد كه توانايي حرارت هاي بسيار بالا رادارد .2-ته صاف كه توانايي حرارت هاي بسير بالا را ندارد اما قابل ايستادن است 3-بالن حجمي: ظرفيشيشه اي با گردن باريك و دراز است كه بر روي آن خطّ نشانه حلقوي وجود دارد. گنجايش بالن حجمي با عددي كه بر روي آن نوشته شده است مشخص مي شود كه حدّ آن همان خط نشانهاست.

بالن حجمی:

كاربرد: بالن حجمي براي 2 منظور به كار مي رود: يكي براي رقيق كردن محلول با غلظت معين، ديگري براي تهيه محلول هاي سنجيده يا استاندارد.

طرز استفاده: بالن حجمـي را معمولاً با قيفـي كه در دهانه آن قـرار مي گيرد، بايد پر كرد. نخست مي توان مايع يا محلول را با سرعت تا رسيدن سطح آن به نزديك خط نشانه در بالن حجمي ريخت براي پر كردن بالن تا خط نشانه، بهتر است از قطره چكان كمك گرفت و با ريختن قطره قطره‌ محلول موردنظر آن را به طور دقيق به خط نشانه رسانيد (اين عمل را اصطلاحاً به حجم رسانيدن مي نامند). براي دقت بيشتر بايد انحناي سـطح مايع يا محلول بر خطِ نشانه مماس باشـد. در اين حالت بايد چشم را طوري نگاهداشت كه نيم دايره خط نشانه سمت آزمايش كننده، نيمه ديگر خط نشانه پشتي را كاملاً بپوشاند (ديده نشود). چون از بالن حجمي براي سنجش هاي دقيق استفاده مي شود، رعايت اين نكته بسيار ضروري است.

 

[hcaebbb]

درمورد بالن ته صاف نه تنها توانايي حرارت ها ي بسيار بالا را ندارد بلكه اصلا به هيچ وجه نبايد انها را حرارت داد و فقط براي نگه داري محلول(بعد از تهيه انها در بالن ژوژه)استفاده مي شوند ...درمورد استفاده از بالن هاي ژوژه بايد دماي محلول را هم در نظر گرفت مخصوصا وقتي كه محلول سازي با تغيير دما همراه باشد (مثل رقيق كردن اسيدها يا انحلال سود در اب و..) بالن هاي ژوژه معمولا در دماي 25 درجه حجم درست را(مطابق با عددي كه رويشان درج شده )نشان مي دهند :wink:

 

[hossein_irooni]

معرفي استوانه مدرج

استوانه مدرج

لوله شيشه اي استوانه اي شكل، مشابه لوله آزمايش است كه در پايه اي از جنس پلاستيك جاي مي گيرد و يا عموماً داراي پايه پهن شيشه اي است كه مي تواند آن را روي ميز به طور قائم نگهدارد. لبه آن مانند بشر، برگشتگي شيارمانندي براي خالي كردن محلول دارد. تفاوت درجه بندي آن با بورت و پيپت در اين است كه درجه هاي كوچكتر آن در پايين قرار دارد.

كاربرد: ابزاري است كه در اندازه گيري حجم مايع ها به كار مي رود.

طرز استفاده: استوانه مدرج را بايد در جاي كاملاً صاف و مسطح قرار داد و هنگام ريختن يا برداشتن محلول، پايه آن را با دو انگشت محكم نگهداشت تا از افتادن و شكستن آن جلوگيري شود.


چند نكته: چون استوانه مدرج، برخلاف لوله آزمايش جاي خاصي ندارد. از اين رو بايد بي درنگ پس از انجام كار، آن را دور از دسترس، در جاي امني قرار داد. اگر لبه استوانه مدرج پريده باشد، نبايد آن را دور انداخت. زيرا با استفاده از لوله هاي پلاستيكي شفاف و مناسب مي توان از آنها دوباره استفاده كرد. براي اين منظور مي توان قسمت شكسته آن را با سوهان صاف كرد و حلقه اي از لوله پلاستيكي مناسب به لبه آن وصل و با باريك كردن يك گوشه لوله پلاستيكي از آن استفاده كرد. از استوانه مدرجي كه ارتفاع آنها در اثر شكسته شدن، خيلي كوتاه شده باشد، براي اندازه گيري چگالي مايع ها (آب، نفت، جيوه…) مي توان استفاده كرد.

 

[hossein_irooni]

معرفي بشر

بشر:

بشر يا ليوان آزمايشگاهي وسيله استوانه اي شكل است كه در اندازه هاي مختلف از شيشه و يا پلاستيك ساخته مي شود.

كاربرد: بشـر ممكن است ساده يا مدرج باشـد. از بشر مدرج اغلب براي برداشتن حجم معيني ازمايع ها هم استفاده مي شود. از بشر مدرج يا ساده، براي برداشتن مايع ها، گرم كردنمحلول ها (از جنس شيشه اي) تهيه‌ محلول، حل كردن مواد، انتقال محلول، رسوب گيري،تهيه مواد و غيره استفاده مي شود
طرز كار: پيش از هر كاري بايد بشر را شست. براي شستن بشر بايد با لوله شوي جداره داخلي و خارجي بشـر را ساييد تا مواد چسبنده به آن جدا شود، سپس آن را با آب معمولي شست. بسته به نوع كار مي توان بشر را مانند بورت يا پيپت شست و شو داد (يعني شستن، آب كشيدن با آب معمولي، كُر دادن با آب مقطر، كر دادن با محلول موردنظر كه بايد در بشر ريخته شود)
بيرون بشـر را پس از شست و شـو بايد با دسـتمال تميز خشك كرد، براي خشك كردن داخل آن مي توان از اين روش استفاده كرد:
- بشر را روي سه پايه و توري نسوز گذاشت و شعله چراغ گاز را دور تا دور گرداند. (شعله را نبايد داخل بشر برد زيرا اين عمل سبب شكستگي آن مي شود) تا كاملاً داخل آن خشك شود. بشر را تا مدتي به همان حال بايد باقي گذاشت تا سرد شود.

 

[hcaebbb]

خشك كردن ظروف

خشك كردن ظروف شيشه‌اي

[align=justify:16ec78e748]برا خشك كردن بشر (يا هر ظرف از مايشگاهي ديگري)ميتوان از استون (پرو پانون) استفاده كرد به اين ترتيب كه بعد از شستن ميتوان درون ان چند قطره از استون ريخت وبا سشوار يا وسيله مانند ان ظرف مورد نظر را خشك كرد مولكولهاي استون در هنگام تبخير شدن مولكول هاي اب را نيز از ديواره ظرف جدا مي كنند ويكي از كاربرد هاي مهم استون در ازمايشگاه خشك كردن ظروف است...[/align:16ec78e748]

 

[hossein_irooni]

معرفي اسپاتول

با سلام خدمت شما دوستان عزيزم.بازم بعد از چند هفته تاخير تونستم بيام تو سايتو يه مطلبي براي استفاده عموم قرار بدم.در ضمن دوستان لطف كنند اگه ميانو مطالب اين تاپيك يا تاپيكهاي ديگه رو ميخونن و استفاده ميكنن از تاپيك يه تشكري كنند. تا بدونيم اين مطالبي رو كه ما و دوستانمون درج ميكنيم مفيده و مورد استفاده قرار ميگيره.

*اسپاتول

ابزار چيني فلزي است كه داراي 2 قسمت مي باشد، يكي دسته و ديگري تيغه. كه كمي پهنتر است. از اسپاتول براي نرم كردن مواد جامد و برداشتن آن استفاده مي شود. لازم است يادآوري كنم كه مواد شيميايي را نبايد با دست برداشت. براي برداشتن مواد ابزاري مانند: اسپاتول، انواع قاشق هاي چيني و پلاستيكي و يا فلزي را بايد به كار برد.

 

[zoha]

به نام خدا
باعرض سلام وخسته نباشيد
مي خواستم بدانم براي شركت در المپياد شيمي آزمايشگاه بايد چه دروسي را ياد داشته باشيم
با تشكر از زحمات شما

 

[khalina]

به نام خدا
باعرض سلام وخسته نباشيد
مي خواستم بدانم براي شركت در المپياد شيمي آزمايشگاه بايد چه دروسي را ياد داشته باشيم
با تشكر از زحمات شما

سلام به شما دوست گرامي و تازه وارد

اولا به موضوع و محيط هر تاپيك توجه كنيد و سوالات خود را در اتاق‌هاي مربوطه مطرح نماييد.

ثانيا سوتالتون رو درست متوجه نشدم! المپياد شيمي يا مسابقات آزمايشگاهي؟
در يك تاپيك جديد سوال خود را به صورت واضح مطرح نماييد تا بتوانم راهنماييتان كنم.

موفق و پيروز باشيد :idea: